Treść autorskiego prawa majątkowego do programu komputerowego (art. 74 ust. 4 Pr.Aut.)

Zgodnie z art. 74 ust. 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych na treść autorskiego prawa majątkowego do programu komputerowego, z zastrzeżeniem art. 75 ust. 2 i 3, składa się:

- prawo do reprodukcji,

- prawo do tłumaczenia i adaptacji oraz wprowadzenia innych zmian,

- prawo do rozpowszechniania, które - w części - podlega wyczerpaniu.

Przepis art. 74 ust 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych stanowi rozwinięcie art. 17 tej ustawy, mającego również zastosowanie do programów komputerowych /por. art. 77 ustawy o prawie autorskim/, zgodnie z którym jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Nie można zatem z treści art. 74 ust. 4 ustawy o prawie autorskim wyciągać wniosku, że prawa do korzystania z programu komputerowego oraz rozporządzania tym prawem pozostają poza treścią autorskiego prawa majątkowego do programu komputerowego. Jak bowiem trafnie stwierdzają J. Barta i R. Markiewicz /por. J. Barta, M. Czajkowska-Dąbrowska, Z. Ćwiąkalski, R. Markiewicz, E. Trapie: "Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych", Warszawa 1995 r., str. 352 i n./ treść autorskich praw majątkowych do programu komputerowego w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych sięga dalej, niż to występuje w przypadku innych utworów.

Wynika to z:

a/ przyznania wyłącznego prawa wprowadzania zmian /modyfikacji/ do programu, nawet w tych sytuacjach, w których nie wiąże się to ze zwielokrotnianiem programu,

b/ wyłączenia w sferze korzystania z programów stosowania art. 23 o dozwolonym użytku osobistym /art. 77/, co przesądza o tym, że monopolem autorskim objęte zostaje już samo dokonywanie opracowań programu lub innych jego zmian wiążących się ze zwielokrotnieniem /por. art. 74 ust. pkt 3/,

c/ regulacji wyznaczającej dopuszczalne granice dokonywania dekompilacji i korzystania z jej wyników /por. art. 75/,

d/ niestosowania w odniesieniu do programów części przepisów regulujących dozwolony użytek publiczny /art. 7/, co niewątpliwie wzmacnia i rozszerza zakres ich autorskoprawnej ochrony.

Twórcy programu komputerowego, podobnie jak właścicielowi rzeczy przysługuje nie tylko prawo do pełnego z niego korzystania z wyłączeniem innych osób, lecz również uprawnienie do rozporządzania swoim prawem, z zaznaczeniem przez ustawodawcę, że nawet w przypadku takiego rozporządzania określone prerogatywy pozostają w dalszym ciągu przy twórcy programu.

Wbrew stanowisku organu odwoławczego wynikającemu z dokonanej przez niego wykładni art. 74 ust. 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, składnikiem autorskiego prawa do programu komputerowego jest także prawo do korzystania z tego programu, w tym na polach eksploatacji określonych w art. 74 ust. 4, oraz rozporządzania nim, a także prawo do wynagrodzenia /art. 77 w zw. z art. 17 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Art. 74 ust. 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych określa katalog wyłącznych uprawnień majątkowych twórców do stworzonych przez nich programów, natomiast art. 75 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych określa w jakich przypadkach następuje ograniczenie tychże wyłącznych praw autorskich, czego celem jest zapewnienie równowagi pomiędzy interesami właścicieli programów dążących do jak najszerszej kontroli nad sposobami i zakresem ich wykorzystania, a interesem użytkowników, którzy zainteresowani są jak największym marginesem swobody eksploatacji oprogramowania /A. Nowicka, jw., str. 78-79/. Oznacza to, że w zakresie określonym w art. 75 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych legalny nabywca programu może - z mocy ustawy - korzystać z autorskich pół eksploatacji programu komputerowego określonych w art. 74 ust. 4 pkt 1 i 2, bez zgody /zezwolenia/ podmiotu autorsko uprawnionego. Nie wyklucza to jednak uprawnienia twórcy oprogramowania do takiego korzystania z przysługującego mu uprawnienia do rozpowszechniania programu, w ramach którego udostępnia /dystrybuuje/ program komputerowy do używania jedynie w oparciu o umowę licencyjną, w której określa użytkownikowi zakres pola eksploatacji tego programu na własne potrzeby. Oczywiście tak określony zakres korzystania przez użytkownika z oprogramowania, nie może pozostawać w sprzeczności z przysługującymi mu uprawnieniami /o ile nie zostały właśnie ograniczone umową/, przewidzianymi w art. 75 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Tym samym stwierdzić należy, że umowa, w której twórca za wynagrodzeniem wyraża zgodę na określone w tej umowie korzystanie przez inny podmiot z programu komputerowego zgodnie z jego przeznaczeniem stanowi formę umowy licencyjnej w rozumieniu prawa autorskiego. 

Możliwość korzystania z utworu zgodnie z jego przeznaczeniem przez twórcę i jego uprawnionych do tego następców, stanowi podstawową prerogatywę praw autorskich.

Stosownie do art. 49 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jeżeli w umowie nie określono sposobu korzystania z utworu, powinien on być zgodny z charakterem i przeznaczeniem utworu oraz przyjętymi zwyczajami.

Wyrok NSA (7) z dnia 2003-11-24, FSA 2/03

Standard: 23021 (pełna treść orzeczenia)