Podzielność i niepodzielność świadczenia z umowy o dzieło

Podzielność świadczenia wykonawcy zachodzi wówczas, gdy przy jego spełnianiu częściami występują kumulatywnie dwie przesłanki – zachowany musi być bez istotnej zmiany przedmiot świadczenia, co oznacza, że poszczególne części muszą mieć wszystkie istotne właściwości całego świadczenia, oraz wartość świadczenia nie może ulec istotnej zmianie (zob. uzasadnienie wyroku z 14 marca 2002 r., IV CKN 821/00).

Podzielność świadczenia w umowie o dzieło czy umowie o roboty budowlane przyjął też Sąd Najwyższy m.in. w  orzeczeniach: z 28 stycznia 2011 r., I CSK 315/10; z 13 marca 2013 r., IV CSK 508/12; z 30 marca 2017 r., V CSK 260/16, i z 29 listopada 2018 r., IV CSK 378/17).

Wyrok SN z dnia 25 listopada 2022 r., II CSKP 1127/22

Standard: 86677 (pełna treść orzeczenia)

O tym czy świadczenie z umowy o dzieło jest podzielne czy niepodzielne, decydują przede wszystkim postanowienia umowy, analizowane zgodnie z art. 65 § 2 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2009 r., III CSK 337/08, Lex nr 512064) oraz właściwość świadczenia, o które strony się umówiły. Sam fakt wyodrębnienia w umowie etapów realizacji robót i dokonywanie sukcesywnych odbiorów częściowych nie może być przy tym utożsamiany z podzielnością świadczenia, skoro ocena w tym zakresie nie może być oderwana od właściwości świadczenia.

Sąd Apelacyjny nie zbadał czy świadczenie przyjmującego zamówienie było podzielne, czy niepodzielne (art. 379 § 2 k.c.), a w konsekwencji czy odstąpienie od umowy było skuteczne ex tunc czy ex nunc (art. 491 § 1 i 2 k.c.). Nie rozważał również, czy konstrukcja prawna przewidziana w art. 491 § 2 k.c. może być stosowana, z punktu widzenia istoty umowy łączącej strony zmierzającej do rezultatu końcowego, o pełnej integralności poszczególnych elementów.

Zasadniczo odstąpienie od umowy kształtuje nowy stan prawny między stronami, uchylając skuteczność zawartej umowy z mocą wsteczną (ex tunc). Nie jest jednak wykluczone, że odstąpienie od umowy będzie unicestwiać umowę ze skutkami na przyszłość (ex nunc). Powódka stała na stanowisku, iż częściowe wykonanie jest dla niej całkowicie bezwartościowe, skoro nie zapewnia uzyskania umówionego rezultatu w postaci funkcjonalnej całości. Sąd Apelacyjny nie odniósł się do tej argumentacji i nie wyjaśnił z jakiej przyczyny uznał, iż odstąpienie od umowy było skuteczne jedynie w zakresie odnoszącym się do części niewykonanego dzieła.

 Wyrok SN z dnia 21 marca 2013 r., III CSK 216/12

Standard: 22761 (pełna treść orzeczenia)