Odpowiedzialność za szkodę wywołaną opóźnieniem rozpoznania wniosku o zabezpieczenie (art. 737 k.p.c.)

Powód dochodzi od Skarbu Państwa naprawienia szkody wyrządzonej opóźnieniem rozpoznania wniosku o zabezpieczenie, z naruszeniem art. 732 § 2 k.p.c., co miało spowodować, że na skutek zbycia nieruchomości przez dłużnika powód nie miał się z czego zaspokoić. Podstawą prawną dochodzonego roszczenia jest art. 417 § 1 k.c. w brzmieniu z daty, w której stosownie do art. 732 § 2 k.p.c. powinno zostać wydane postanowienie o zabezpieczeniu. Przepis ten stanowił, że Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzona przez funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności.

Uwzględniając wykładnię art. 417 § 1 k.c. dokonaną w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r., SK 18/2000 (OTK z 2001 r., nr 8, poz. 256) można powiedzieć, że dla przyjęcia odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art. 417 § 1 k.c. niezbędne było łączne wystąpienie trzech przesłanek:

- niezgodne z prawem zachowanie funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności,

- powstanie szkody,

- normalny związek przyczynowy pomiędzy niezgodnym z prawem zachowaniem funkcjonariusza państwowego a szkodą.

Dla związku przyczynowego w rozumieniu art. 361 k.c. pomiędzy niezgodnym z prawem zaniechaniem wydania postanowienia zabezpieczającego w ustawowym terminie a powstaniem szkody istotne jest, czy w przypadku zachowania terminu określonego w art. 732 § 2 k.c. zbycie nieruchomości przez dłużnika pozbawiłoby powoda możliwości zaspokojenia się ze zbytej nieruchomości. Nie można natomiast uzależniać odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art. 417 § 1 k.c. od wniesienia przez wierzyciela skargi pauliańskiej, jest to bowiem uprawnienie, z którego wierzyciel mógł ale nie miał obowiązku korzystać. Podobnie braku po stronie wierzyciela bliżej nieokreślonych czynności zmierzających do ustalenia gdzie dłużnik mógł ulokować uzyskane ze sprzedaży nieruchomości środki pieniężne, nie można łączyć ze związkiem przyczynowym w rozumieniu art. 361 k.c. pomiędzy bezprawnym zaniechaniem funkcjonariusza państwowego a powstaniem szkody. Zatem, zarzuty skargi kasacyjnej okazały się trafne.

Wyrok SN z dnia 7 maja 2008 r., II CSK 660/07

Standard: 22682 (pełna treść orzeczenia)