Działanie w granicach uprawnień jako okoliczność wyłączająca bezprawność naruszenia dobra osobistego

W ramach obowiązującego porządku prawnego dopuszczalne są określone działania, które ze swej istoty dotykają dóbr osobistych człowieka, takich jak jego cześć (dobre imię). Należy do nich między innymi wystąpienie przez oskarżyciela z oskarżeniem w postępowaniu karnym, złożenie zawiadomienia o przestępstwie czy delikcie dyscyplinarnym, a także wystąpienie z wnioskiem o ukaranie w postępowaniu dyscyplinarnym. Każda z tych czynności polega na przypisaniu określonych zachowań ocenianych negatywnie, a więc obiektywnie narusza dobro osobiste człowieka. Są to jednak działania prawnie dopuszczalne i jeśli są podejmowane w zakresie kompetencji i nie wykraczają poza granice działania w ramach porządku prawnego, to nie są bezprawne i nie prowadzą do powstania roszczeń zmierzających do ochrony dóbr osobistych. Również czynności podejmowane w ramach postępowania dyscyplinarnego z reguły nie są bezprawne (art. 24 § 1 k.c.), chyba że dochodzi do wyraźnego i poważnego naruszenia przepisów dotyczących tego postępowania wykraczających poza jego niezbędność i cel. Inaczej rzecz ujmując nie każde naruszenie przepisów regulujących przebieg określonych postępowań w ramach obowiązującego porządku prawnego oznacza bezprawność działania.

Z drugiej strony z samego faktu, że wkroczenie w sferę prawnie chronionych dóbr osobistych nastąpiło w toku prawnie określonych procedur, nie wynika iż zawsze wyłączona jest bezprawność. W konsekwencji zainicjowanie i prowadzenie postępowania dyscyplinarnego, choćby okazało się nieuzasadnione, nie może być automatycznie kwalifikowane jako naruszenie dóbr osobistych.

Postanowienie SN z dnia 4 lipca 2019 r., IV CSK 627/18

Standard: 62196 (pełna treść orzeczenia)

Postępowanie przewodniczącego komisji dyscyplinarnej niemające umocowania w przepisach regulujących postępowanie dyscyplinarne i wykraczające poza potrzebę wyznaczoną celem tego postępowania jest działaniem bezprawnym w rozumieniu art. 24 k.c. bez względu na to, czy było podjęte w celu poniżenia obwinionego i naruszenia jego dóbr osobistych.

Jeżeli zatem postępowanie członka lub przewodniczącego komisji dyscyplinarnej nie mieści się w ramach obowiązującej go procedury postępowania dyscyplinarnego, nie ma umocowania w przepisach regulujących tę procedurę i wykracza poza cel i niezbędność postępowania dyscyplinarnego, jest działaniem bezprawnym w rozumieniu art. 24 k.c.

Wyrok SN z dnia 20 kwietnia 2016 r., V CSK 479/15

Standard: 66633 (pełna treść orzeczenia)