Środki zabezpieczenia określone w art. 747 pkt 1 i 6 k.p.c. – wykonanie, upadek

Katalog środków służących zabezpieczeniu roszczeń pieniężnych jest zamknięty. W sprawach, w których zastosowano środki zabezpieczenia określone w art. 747 pkt 1 i 6 k.p.c., a zatem zajęto ruchomości, wynagrodzenie za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego, inną wierzytelność lub inne prawo majątkowe albo ustanowiono zarząd przymusowy nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego względnie zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego, zabezpieczenie upada, jeżeli uprawniony w terminie dwóch tygodni od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie nie wniósł o dokonanie dalszych czynności egzekucyjnych (art. 754[1] § 2 k.p.c.).

Samo zastosowanie któregoś z powyższych sposobów zabezpieczenia nie chroni interesów uprawnionego. Cele postępowania zabezpieczającego zostają przez niego osiągnięte dopiero wtedy, gdy udzielone mu zabezpieczenie zostanie wykonane przy odpowiednim zastosowaniu przepisów o postępowaniu egzekucyjnym (arg. z art. 743 § 1 k.p.c.)

Zajęcie któregoś z wymienionych wyżej składników majątku obowiązanego powoduje takie skutki, jak jego zajęcie egzekucyjne, lecz nie upoważnia komornika będącego organem wykonującym tego rodzaju zabezpieczenie do podejmowania takich dalszych czynności, które zgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym prowadziłyby do zaspokojenia uprawnionego. Podjęcie tych czynności jest możliwe tylko na podstawie tytułu upoważniającego do wykonania stwierdzonego nim obowiązku.

Z uwagi na brzemiennie art. 754 § 2 k.p.c. po uprawomocnieniu się orzeczenia uwzględniającego zabezpieczone roszczenie, uprawniony, który chce skorzystać z udzielonego mu zabezpieczenia powinien przystąpić do wykonania tytułu egzekucyjnego stwierdzającego to roszczenie i zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, pod rygorem upadku zabezpieczenia.

Jasne określenie momentu, do którego składniki majątku obowiązanego pozostają zajęte w celu ewentualnego zaspokojenia z nich uprawnionego ma służyć pewności obrotu i porządkować czynności organu wykonującego zabezpieczenie, tak by mógł on bądź to zwrócić obowiązanemu (wówczas już dłużnikowi) zajęte składniki majątku, na których nastąpiło zabezpieczenie, bądź to spieniężyć je w celu przekazania uzyskanych w ten sposób środków uprawnionemu (wówczas już wierzycielowi) w celu zaspokojenia jego roszczenia.

Dla uniknięcia upadku zabezpieczenia, którego wykonanie doprowadziło do zajęcia różnych składników majątku obowiązanego, wniosek byłego uprawnionego, a po zakończeniu postępowania rozpoznawczego – wierzyciela o wyegzekwowanie zasądzonego świadczenia musi zmierzać do jego wyegzekwowania sposobami odpowiadającymi zastosowanemu i wykonanemu zabezpieczeniu. Wniosek o wyegzekwowanie świadczenia musi być przy tym złożony przed upływem dwutygodniowego terminu od uprawomocnienia się wyroku zasądzającego świadczenie.

Jeżeli po wykonaniu zabezpieczenia według odpowiednio stosowanych przepisów o postępowaniu egzekucyjnym i po uzyskaniu przez uprawnionego tytułu wykonawczego w sprawie, w której doszło do zabezpieczenia wszczęta zostanie egzekucja do rzeczy lub praw zajętych w związku z wykonaniem zabezpieczenia, czynności już raz dokonane (np. zajęcie) nie wymagają powtórzenia. Złożenie przez uprawnionego po wykonaniu zabezpieczenia, w warunkach, gdy ciągle skuteczne są zajęcia zabezpieczające (art. 754[1] i 757 k.p.c.), tytułu wykonawczego, z którego wynika, że jest on wierzycielem zabezpieczonego obowiązku, uprawnia organ egzekucyjny do wszczęcia postępowania egzekucyjnego do zabezpieczonych składników majątku byłego obowiązanego, a po zakończeniu postępowania rozpoznawczego – dłużnika i zaspokojenie z nich wierzyciela.

Uchwała SN z dnia 18 października 2013 r., III CZP 64/13

Standard: 22494 (pełna treść orzeczenia)