Właściwość miejscowa sądu w razie zbiegu egzekucji

W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i egzekucji sądowej do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego, o wyznaczeniu organu egzekucyjnego do łącznego dalszego prowadzenia egzekucji rozstrzyga sąd rejonowy, w którego okręgu znajduje się siedziba komornika lub administracyjnego organu egzekucyjnego, który pierwszy wszczął egzekucję (art. 773 § 1 zdanie pierwsze k.p.c.).

Dla określenia właściwości miejscowej sądu w sprawie dotyczącej zbiegu egzekucji, art. 773 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. używa sformułowania „sąd, w którego okręgu wszczęto egzekucję”. Jako kryterium ustalenia właściwości miejscowej sądu przyjęte zostało tu zatem kryterium swoistego „umiejscowienia” egzekucji w chwili jej wszczęcia.

W wypadku zbiegu egzekucji (art. 773 k.p.c.) sąd orzeka jako sąd egzekucyjny.

W odniesieniu do pełnienia funkcji sądu egzekucyjnego Sąd Najwyższy uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2000 r., III CZP 5/00 stwierdził ogólnie, że kodeks postępowania cywilnego nie zawiera przepisów o właściwości miejscowej. W świetle art. 758 i 759 k.p.c. należy przyjmować, zdaniem Sądu Najwyższego wyrażonym w tym orzeczeniu, że – wobec braku jednoznacznego uregulowania miejscowej właściwości sądu egzekucyjnego – istniejąca pomiędzy tym sądem a komornikiem więź procesowa powoduje, iż sądem egzekucyjnym jest zawsze sąd, przy którym działa komornik prowadzący egzekucję.

W wypadku prowadzenia egzekucji przez komornika właściwego według ustawy sądem egzekucyjnym jest więc sąd, w którego okręgu ten komornik działa, w wypadku zaś dokonania przez wierzyciela wyboru komornika na podstawie art. 8 u.k.s.egz., sądem takim będzie sąd, w którego okręgu działa wybrany komornik.

Przyjmując trafność założenia Sądu Najwyższego, że sąd orzekający w przypadku zbiegu egzekucji jest sądem egzekucyjnym, a nie organem egzekucyjnym, można twierdzić, iż właściwość miejscowa tego sądu powinna być ustalana jako właściwość funkcyjna dla komornika wybranego przez wierzyciela do prowadzenia egzekucji. Oznaczałoby to, że sądem egzekucyjnym orzekającym w przypadku zbiegu egzekucji powinien być sąd, w którego okręgu działa komornik prowadzący egzekucję, niezależnie od tego, czy jest to komornik właściwy z mocy przepisów kodeksu postępowania cywilnego, czy też wybrany przez wierzyciela.

Przyjmując założenie, zgodnie z którym sąd wyznaczający organ egzekucyjny do dalszego łącznego prowadzenia egzekucji w razie zbiegu egzekucji, o którym mowa w art. 773 § 1 zdanie pierwsze k.p.c., działa jako sąd egzekucyjny, a nie jako organ egzekucyjny dokonujący czynności egzekucyjnych, oraz mając na względzie występującą niewątpliwie w przepisach kodeksu postępowania cywilnego prawidłowość, że właściwość miejscowa sądu egzekucyjnego jest właściwością pochodną od właściwości miejscowej działającego w okręgu tegoż sądu komornika, trzeba uznać, iż sądem, w którego okręgu wszczęto egzekucję w rozumieniu powołanego przepisu powinien być ten sąd rejonowy, w którego okręgu działa (ma swój rewir) komornik sądowy lub administracyjny organ egzekucyjny, który pierwszy wszczął egzekucję do rzeczy lub prawa majątkowego, do których egzekucję skierował również drugi wymieniony organ egzekucyjny.

Kryterium pierwszeństwa wszczęcia egzekucji jest łatwe do uchwycenia, art. 805 § 1 k.p.c. stanowi bowiem, że przy pierwszej czynności egzekucyjnej doręcza się dłużnikowi zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, z podaniem treści tytułu wykonawczego i wymienieniem sposobu egzekucji. 

Uchwała SN z dnia 21 lutego 2003 r., III CZP 89/02

Standard: 22482 (pełna treść orzeczenia)