Wpis w księdze wieczystej i jego skutki w razie przyłączenia się wierzyciela do postępowania egzekucyjnego (art. 927 k.p.c.)

Argumentu na rzecz stanowiska opowiadającego się za dokonywaniem wpisu w związku z przyłączeniem się wierzyciela do toczącej się egzekucji z nieruchomości dostarcza przeprowadzona w doktrynie analiza istoty zajęcia. Kodeks nie zna – co podkreślano zarówno na gruncie kodeksu postępowania cywilnego z 1930 r., jak i obecnie – ogólnego zajęcia przedmiotu objętego egzekucją, mającego służyć wszystkim wierzycielom, prowadzącym już egzekucję lub zamierzającym się do niej przyłączyć. Indywidualny charakter zajęcia przemawia zatem przeciwko traktowaniu wpisu związanego z przyłączeniem się wierzyciela do toczącej się egzekucji z nieruchomości jako powtórzenia czynności w rozumieniu art. 927 k.p.c.

Budzi też zastrzeżenia stanowisko, że niedokonanie wpisu w związku z przyłączeniem się wierzyciela do toczącej się egzekucji nie stanowi zagrożenia dla ochrony interesów tego wierzyciela w razie umorzenia egzekucji wszczętej przez pierwszego wierzyciela. Ze względu na określony w art. 626[8] § 2 k.p.c. zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego dyskusyjne jest, czy wymieniony sąd może, orzekając w przedmiocie wniosku właściciela nieruchomości o wykreślenie wpisu o wszczęciu egzekucji, zawierającego prawomocne postanowienie komornika o umorzeniu egzekucji wszczętej przez pierwszego wierzyciela, żądać od wnioskodawcy dodatkowego zaświadczenia, że do nieruchomości nie zostało skierowane inne postępowanie egzekucyjne. Wykreślenie zatem z łamu trzeciego działu trzeciego księgi wieczystej wpisu o wszczęciu egzekucji, gdy nie ma wpisu w łamie piątym tego samego działu, prowadziłoby do sytuacji stanowiącej zagrożenie dla ochrony interesu przyłączającego się wierzyciela.

Dokonanie wpisu w związku z przyłączeniem się wierzyciela jest zatem bezpieczniejsze także z punktu widzenia interesu tego wierzyciela. Ważnym argumentem na rzecz dokonania wpisu w związku z przyłączeniem się wierzyciela do toczącej się egzekucji są też skutki zajęcia nieruchomości wobec osób trzecich.

Podmiotowa indywidualizacja skutku określonego w art. 930 § 1 k.p.c., będąca rezultatem wpisu związanego z przyłączeniem się wierzyciela do toczącej się egzekucji, jest optymalnym rozwiązaniem z punktu widzenia osób zamierzających nabyć zajętą nieruchomość. Wpis pozwala potencjalnemu nabywcy nieruchomości na dokonanie rzetelnej oceny zakresu związanych z nieruchomością zobowiązań, a w konsekwencji opłacalności jej nabycia. Sprzyja także pewności obrotu i zasadzie zaufania do ksiąg wieczystych (art. 1 u.k.w.h.).

Uchwała SN z dnia 6 listopada 2007 r., III CZP 93/07

Standard: 22468 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

W uchwale z dnia 17 czerwca 2003 r., III CZP 31/03 Sąd Najwyższy przyjął, że w razie przyłączenia się kolejnego wierzyciela do postępowania wszczętego wcześniej, komornik ani kolejny wierzyciel nie mogą żądać powtórzenia wpisu o wszczęciu egzekucji, co w okolicznościach faktycznych, w jakich podjęta została ta uchwała, oznacza, iż nie można żądać wpisu o przyłączeniu się wierzyciela do toczącej się egzekucji. Należy jednak zauważyć, że praktyka sądów wieczystoksięgowych jest inna. Wprawdzie powołany przez Sąd Okręgowy § 42 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbioru dokumentów nie stanowi podstawy prawnej dokonywania wpisów w księdze wieczystej, ale skoro przewiduje, że w łamie 5 działu III księgi wieczystej wpisuje się m.in. przyłączenie się kolejnego wierzyciela do toczącej się egzekucji, potwierdza prawidłowość tej praktyki. Jej podstawy należy upatrywać w art. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (jedn. tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) w związku z art. 927 i 924 k.p.c.

Wpis w księdze wieczystej o wszczęciu egzekucji i wpisy o przyłączeniu się kolejnych wierzycieli do toczącej się egzekucji pełnią nie tylko rolę ostrzeżenia o prowadzeniu egzekucji z nieruchomości, ale także pośrednio informują o wielkości długu, dla zaspokojenia którego prowadzona jest egzekucja, co wynika ze znajdującego się w aktach księgi wieczystej dołączonego do wniosku komornika wezwania do zapłaty (§ 124 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. o czynnościach komorników, Dz.U. Nr 10, poz. 52 ze zm. w związku z art. 805 k.p.c.). Informacja ta nie jest bez znaczenia dla osoby decydującej się na nabycie nieruchomości pomimo jej zajęcia.

Zasada zaufania do ksiąg wieczystych nakazuje niezaskakiwanie nabywcy nieruchomości późniejszym przyłączeniem się do egzekucji przez wierzyciela zbywcy, dopuszczalność takiego późniejszego przyłączenia się do egzekucji zagrażałaby pewności obrotu prawnego.

Uchwała SN z dnia 30 marca 2006 r., III CZP 16/06

Standard: 33198 (pełna treść orzeczenia)