Odpowiedzialność kierowcy za szkodę na osobie wyrządzoną posiadaczowi lub współposiadaczowi pojazdu
Odpowiedzialność w przypadku zderzenia się pojazdów, „przewóz z grzeczności” (art. 436 § 2 k.c.)
W orzecznictwie Sądu Najwyższego spotkać można było poglądy wyrażające brak odpowiedzialności gwarancyjnej zakładu ubezpieczeń za wyrządzone szkody na osobie (zob. wyr. z 14.9.2000 r., V CKN 113/00; wyr. z 15.4.2004 r., IV CK 232/03), jak i poglądy uznające taką odpowiedzialność (por. wyr. z 26.7.2001 r., II CKN 72/99; wyr. z 5.9.2003 r., II CKN 454/01; uchw. z 19.1.2007 r., III CZP 146/06; częściowo: uchw. z 29.11.1996 r., III CZP 118/96).
Ostatecznie Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z 7.2.2008 r. (III CZP 115/07) przyjął, że zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność gwarancyjną wynikającą z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody na osobie wyrządzone przez kierującego pojazdem, w tym także na pasażerze będącym wraz z kierowcą współposiadaczem tego pojazdu.
W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, że z art. 34 i 35 cytowanej ustawy wynika, że do przyjęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń wystarczające jest stwierdzenie obowiązku naprawienia szkody przez każdą osobę kierującą pojazdem mechanicznym. Z kolei art. 38 ust. 1 pkt 1 cytowanej ustawy, posługując się tym samym pojęciem, nie wskazuje źródła uprawnienia do dysponowania pojazdem. Nie znajdując zatem podstaw do różnego rozumienia tego samego pojęcia, dla przyjęcia odpowiedzialności wystarczy zatem stwierdzenie, że odpowiedzialność odszkodowawczą w związku z ruchem pojazdu ponosi osoba, która kierowała pojazdem w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, przy czym bez znaczenia dla tej odpowiedzialności pozostaje okoliczność, że osoba ta była jednocześnie posiadaczem lub współposiadaczem pojazdu. Ponadto art. 38 ust. 1 pkt 1 ustawy, wprowadzający ograniczenia odpowiedzialności cywilnej zakładu ubezpieczeń do wskazanych przypadków, jak każdy wyjątek, powinien być interpretowany ściśle.
Podsumowując wskazać należy, iż zgodnie z powszechnie przyjmowanym poglądem w zakresie odpowiedzialności cywilnej naprawieniu podlega każda szkoda wyrządzona na osobie małżonka, będącego współposiadaczem pojazdu mechanicznego, z którego ruchem związana jest szkoda. Zatem naprawieniu może podlegać wyłącznie szkoda na osobie.
Regulacja art. 38 ust. 1 ustawy wyłącza możliwość naprawiania szkód majątkowych polegających na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia w ramach odpowiedzialności OC współposiadaczowi pojazdu mechanicznego.
Wyrok SO w Toruniu z dnia 13 marca 2017 r., I C 2278/13
Standard: 10503 (pełna treść orzeczenia)
Kierujący pojazdem wyrządzając szkodę współposiadaczowi pojazdu (np. małżonkowi, wspólnikowi spółki cywilnej), ponosi odpowiedzialność deliktową, której podstawą jest nie art. 436 § 1 k.c., lecz art. 415 k.c. (wyrok SN z dnia 26 września 2007 r. IV CSK 107/07; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 7 maja 2014 r. I ACa 1432/13).
Ograniczenie odpowiedzialności wobec współposiadacza wynikające z art. 38 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych nie dotyczy szkód na osobie (uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2008 r., sygn. akt III CZP 115/07, OSNC 2008/9/96).
Wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2015 r., I ACa 1108/14
Standard: 22340 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 22342