Postanowienie prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym jako tytuł egzekucyjny (art. 777 § 1 pkt 3 k.p.c.)

Postanowienie prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym należy do kategorii tytułów egzekucyjnych określonych w art. 777 § 1 pkt 3 k.p.c., jako orzeczenie, które z mocy ustawy podlega wykonaniu w drodze egzekucji sądowej. 

Przekazanie do wykonania postanowienia o zabezpieczeniu jest nakazanym przez ustawę następstwem wydania tego orzeczenia. Chodzi przecież o to, by przez czynności organu egzekucyjnego doszło do rzeczywistego zabezpieczenia na mieniu podejrzanego lub innej osoby, jeśli zachodzą ku temu ustawowe przesłanki. A skoro tak, to czynności prokuratora ukierunkowane na wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym podejmowane są na podstawie przepisów Kodeksu karnego wykonawczego, jako aktu prawnego normującego wykonanie wszelkich orzeczeń wydanych w toku postępowania karnego (art. 1 § 1 k.k.w.).

Warunkiem wszczęcia postępowania karnego wykonawczego jest wykonalność orzeczenia. Przymiot ten orzeczenie uzyskuje z chwilą uprawo- mocnienia, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 9 § 1 i 2 k.k.w.).

Właśnie „inaczej” uregulowano kwestię wykonalności postanowień wydanych w postępowaniu karnym, a więc również postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym podjętego w postępowaniu przygotowawczym. Jest ono, co wynika z art. 462 § 1 k.p.k. w zw. z art. 465 § 1 k.p.k., wykonalne od chwili wydania. Złożenie zażalenia nie wstrzymuje jego wykonania, aczkolwiek sąd powołany do rozpoznania zażalenia może na podstawie art. 462 § 1 k.p.k. zdecydować o wstrzymaniu.

Wykonalność orzeczenia o zabezpieczeniu od chwili jego wydania przesądza o tym, że wszystkie czynności zmierzające do wykonania mogą się toczyć tylko w sposób przewidziany w Kodeksie karnym wykonawczym. Przepisem normującym wykonanie orzeczenia, o którym mowa, jest art. 25 § 2 k.k.w. Zgodnie z jego brzmieniem (w powiązaniu z art. 25 § 1 k.k.w.), do wykonania postanowień o zabezpieczeniu roszczeń cywilnych będących przedmiotem postępowania karnego oraz grzywny, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego właściwe dla egzekucji zasądzonych roszczeń cywilnych, orzeczonej grzywny, świadczenia pieniężnego, należności sądowych oraz zobowiązania określonego w art. 52 k.k.

W myśl zaś art. 26 k.k.w., do tytułów egzekucyjnych mają zastosowanie przepisy art. 776 – 795 k.p.c. Oznacza to, że wszystkie uregulowania zawarte w tych przepisach (zakres odesłania) obowiązują przy dokonywaniu czynności procesowych odnoszących się do tytułów egzekucyjnych wydanych w każdym stadium procesu karnego. Określają one, między innymi, kategorie orzeczeń stanowiących tytuły egzekucyjne, tryb nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności z urzędu lub na wniosek podmiotu uprawnionego, a także potwierdzają uprawnienie do złożenia zażalenia na postanowienia w tym przedmiocie.

Postanowienie prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym należy do kategorii tytułów egzekucyjnych określonych w art. 777 § 1 pkt 3 k.p.c., jako orzeczenie, które z mocy ustawy podlega wykonaniu w drodze egzekucji sądowej. Zgodnie z normami zawartymi w art. 781 k.p.c., właściwym do nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności jest sąd (z jednym wyjątkiem określonym w art. 781 § 1[1] k.p.c. uprawniającym referendarza sądowego).

Jako kryterium właściwości sądu przyjęto pochodzenie tytułu egzekucyjnego od określonego organu. W powołanym przepisie wyróżnia się tytuły pochodzące od: sądu (§ 1), referendarza sądowego (§ 11 ), sądu administracyjnego (§ 2) i inne tytuły (§ 2). Według tego podziału postanowienie prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym należy do kategorii „innych” tytułów egzekucyjnych. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności temu postanowieniu rozpoznaje sąd rejonowy właściwości ogólnej dłużnika (art. 781 § 2 k.p.c.), w warunkach postępowania karnego – sąd miejsca zamieszkania podejrzanego (art. 27 § 1 k.p.c. w zw. z art. 796 § 1 k.p.c.).

Sąd rozpoznaje wniosek niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia jego złożenia (art. 781[1] k.p.c.). W wypadku, gdy wniosek o nadanie klauzuli dotyczy osoby pozostającej w związku małżeńskim, zakres badania przesłanek jego uwzględnienia jest szerszy. Ogólną jednak zasadą (modyfikowaną w przepisach szczegółowych) jest ta, że klauzula może być nadana także przeciwko małżonkowi, z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową i pod warunkiem, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika (art. 787 k.p.c.).

Na postanowienie sądu w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności przysługuje zażalenie (art. 795 § 1 k.p.c.).

Uchwała SN (7) z dnia 20 grudnia 2007 r., I KZP 35/07

Standard: 22193 (pełna treść orzeczenia)