Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych

Działalność Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych w wielu obszarach wiąże się z realizacją przez Narodowy Bank Polski jego konstytucyjnych zadań. Jak na to zwrócił uwagę w swej uchwale skierowanej do Trybunału Konstytucyjnego Zarząd Narodowego Banku Polskiego, między działalnością Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych a realizacją zadań przez Narodowy Bank Polski występuje trojaki związek:

Po pierwsze, Narodowy Bank Polski, realizując politykę pieniężną dokonuje różnego rodzaju operacji otwartego rynku, których przedmiotem są obligacje skarbowe lub inne papiery wartościowe rejestrowane w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych. Narodowy Bank Polski dokonuje także operacji depozytowo-kredytowych oraz innych operacji, zabezpieczanych obligacjami skarbowymi lub innymi papierami wartościowymi rejestrowanymi w Krajowym Depozycie. Stosowanie tych instrumentów wymaga odpowiedniej infrastruktury technicznej, którą zapewnia Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Jak przypomina Zarząd Narodowego Banku Polskiego, dokonywanie niektórych operacji w ramach polityki pieniężnej stało się możliwe dopiero po stworzeniu odpowiednich warunków przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, po wprowadzeniu systemu wielosesyjnego oraz systemu rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (system RTGS).

Po drugie, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych stanowi istotny element systemu płatniczego w Polsce, dokonując rozliczenia i rozrachunku transakcji mających za przedmiot papiery wartościowe, w tym m.in. transakcji między bankami. Zaburzenia w funkcjonowaniu systemu Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych mogą w tym zakresie wywoływać zaburzenia w działalności operacyjnej banków, co z kolei może rzutować na funkcjonowanie całego systemu płatniczego w Polsce, na którego straży stoi NBP.

Po trzecie, Narodowy Bank Polski pełni - jako bank państwa - funkcję agenta emisji obligacji skarbowych, organizując przetargi przy sprzedaży, odkupie i zamianie tych obligacji. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych rejestruje obligacje skarbowe oraz przeprowadza rozliczenia transakcji związanych z emisją obligacji skarbowych.

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych pełni także funkcje służebne wobec Narodowego Banku Polskiego, tworząc warunki techniczne dla operacji przeprowadzanych przez ten bank podczas realizacji jego konstytucyjnych funkcji. Zapewnia sprawne i prawidłowe funkcjonowanie rynku zdematerializowanych instrumentów finansowych. Instytucja ta należy do prawnoinstytucjonalnych ram funkcjonowania rynku kapitałowego w Polsce. Jej zadania i kompetencje mają przede wszystkim charakter techniczny i służebny wobec uczestników obrotu.

Działalność KDPW ma też związek z realizowaniem przez NBP polityki pieniężnej ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej. Wynika to z faktu, że KDPW, prowadząc depozyt papierów wartościowych, w szczególności obligacji skarbowych, umożliwia, a niekiedy warunkuje wykorzystanie tych wszystkich instrumentów polityki pieniężnej, których przedmiotem lub zabezpieczeniem są lub mają być papiery wartościowe rejestrowane w KDPW. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych zapewnia sprawne i prawidłowe funkcjonowanie rynku zdematerializowanych instrumentów finansowych. Instytucja ta należy do prawnoinstytucjonalnych ram funkcjonowania rynku kapitałowego w Polsce. Jej zadania i kompetencje mają przede wszystkim charakter techniczny i służebny wobec uczestników obrotu. Pełni on także funkcje służebne wobec Narodowego Banku Polskiego, tworząc warunki techniczne dla operacji przeprowadzanych przez ten bank przy realizacji jego konstytucyjnych funkcji. Rola Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych sprowadza się do przedstawionych wyżej funkcji technicznych i pomocniczych. Na gruncie przepisów Konstytucji, na tle faktu pełnienia przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych pewnych funkcji pomocniczych związanych z realizacją konstytucyjnych zadań przez Narodowy Bank Polski, udział NBP w akcjonariacie stanowi dodatkową gwarancję wykonania konstytucyjnego obowiązku realizacji polityki pieniężnej powierzonego bankowi centralnemu poprzez wynikające z prawa akcjonariusza uprawnienia właścicielskie wobec Krajowego Depozytu.

Wyrok TK z dnia 16 lipca 2009 r., Kp 4/08, OTK-A 2009/7/112, M.P.2009/46/683

Standard: 3484 (pełna treść orzeczenia)