Zaspokojenie wierzyciela hipotecznego z nieruchomości według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym

Sytuacja wierzyciela hipotecznego, który nie wszczął postępowania egzekucyjnego z nieruchomości, a zatem nie korzystał ze statusu wierzyciela egzekwującego jest o tyle specyficzna, że skoro samodzielnie nie zainicjował postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi rzeczowemu, to możliwość zaspokojenia się przez niego z sumy uzyskanej z egzekucji zależy od istnienia przesłanek dopuszczalności postępowania egzekucyjnego prowadzonego z inicjatywy innej osoby i od skuteczności tej egzekucji.

Mimo wykreślenia, stosownie do art. 1003 § 2 w związku z art. 1000 k.p.c., hipoteki obciążającej nieruchomość będącą przedmiotem egzekucji wierzyciel hipoteczny - w celu wykazania przesłanek, od których zależy jego udział w planie podziału sumy uzyskanej z egzekucji (art. 1036 § 2 k.p.c.) - może dochodzić wierzytelności zabezpieczonej tą hipoteką z powołaniem się na uprawnienia wynikające z jej rzeczowego zabezpieczenia, jeżeli istniało ono w chwili uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności.

Wyrok SN z dnia 30 czerwca 2021 r., III CSKP 93/21

Standard: 55685 (pełna treść orzeczenia)

W prawie procesowym cywilnym nie przewidziano trybu postępowania umożliwiającego wykonanie obowiązku, którego treścią byłoby znoszenie (ścierpienie) egzekucji, w szczególności nie można przyjąć, by nadawało się do tego postępowanie uregulowane w art. 1051 § 1 k.p.c. dotyczące zaniechania pewnej czynności lub nie przeszkadzania czynności wierzyciela. Tego rodzaju obowiązek musi wobec tego podlegać wykonaniu w drodze egzekucji świadczeń pieniężnych (art. 844 i n. k.p.c.), co oznacza, że osoba, której przysługuje hipoteka, powinna dysponować tytułem egzekucyjnym stwierdzającym obowiązek zapłaty określonej sumy pieniężnej, z zastrzeżeniem ograniczenia odpowiedzialności do przedmiotu obciążonego hipoteką (por. art. 319 i art. 837 k.p.c.).

Takie stanowisko jest również konsekwentnie prezentowane w orzecznictwie. Przykładowo w wyroku z dnia 6 marca 1997 r., I CKU 78/96 Sąd Najwyższy uznał, że nie ma przeszkód do tego, by wierzytelność hipoteczna została zasądzona od dłużnika hipotecznego niebędącego dłużnikiem osobistym w orzeczeniu (nakazie zapłaty), stanowiącym tytuł egzekucyjny, umożliwiający wierzycielowi hipotecznemu zaspokojenie się z nieruchomości według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym.

Uchwała SN z dnia 6 czerwca 2014 r., III CZP 23/14

Standard: 45400 (pełna treść orzeczenia)