Niedopuszczalność doliczenia podatku VAT do wynagrodzenia notariusza

Wynagrodzenia notariusza wyznaczonego do dokonania czynności notarialnej na podstawie art. 6 § 4 zd. 2 w zw. z art. 6 § 3 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (jedn. tekst: Dz. U. z 2014 r., poz. 164) nie podwyższa się o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług ( jedn. tekst: Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 ze zm.).

Regulacja wynagrodzenia notariusza ma charakter szczegółowy; zawarta jest w aktach różnej rangi, tj. ustawie i rozporządzeniu. Przepisy ustawy o notariacie oraz rozporządzenia w sprawie maksymalnych stawek nie stanowią, że przy ustaleniu wynagrodzenia notariusza bierze się pod uwagę należny od tego wynagrodzenia podatek od towarów i usług ani że ustalone wynagrodzenie podlega podwyższeniu o ten podatek. Ich wykładnia gramatyczna przemawia całkowicie jednoznaczne i w sposób nie budzący żadnych wątpliwości przeciwko podwyższeniu wynagrodzenia notariusza wyznaczonego przez sąd o podatek od towarów i usług. Należy zaś domniemywać, że wolą ustawodawcy było wyczerpujące ustalenie kryteriów, od których uzależnione jest ustalenie wysokości wynagrodzenia notariusza. Skoro tak, to należy uznać za niedopuszczalną wykładnię rozszerzającą przepisów regulujących wynagrodzenie notariusza.

W orzecznictwie podkreśla się szczegółowy i wyczerpujący charakter regulacji wynagrodzenia za czynności dokonywane przez przedstawicieli takich zawodów jak adwokaci, radcowie prawni, itp. Na gruncie wynagrodzenia adwokackiego Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 25 stycznia 2007 r., III CZP 95/06. stwierdził, że unormowanie tego wynagrodzenia jest wyłączne i wyczerpujące, także w odniesieniu do opodatkowania usług adwokackich podatkiem od towarów i usług. Istotne argumenty przemawiają za tym, że takie unormowanie było zamierzone przez ustawodawcę, znane mu bowiem były wątpliwości prawne przedstawiane przez niektórych przedstawicieli doktryny, a nawet sugestie wskazujące na potrzebę unormowania wpływu opodatkowania usług prawniczych na wysokość opłat adwokackich. Pogląd ten należy odnieść także do wynagrodzenia notariusza.

Ustawodawca w regulacji wynagrodzenia za czynności dokonywane przez przedstawicieli takich zawodów jak adwokaci, radcowie prawni, itp. wprost wskazuje w jakich przypadkach przyznane im przez sąd wynagrodzenie powinno zostać podwyższone o należny podatek od towarów i usług. Spójność systemu wymaga przyjęcia poglądu, zgodnie z którym sąd może podnieść ustalane wynagrodzenie o ten podatek, jeżeli tak wskazuje przepis. Natomiast w rozporządzeniu w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej nie ma takiego przepisu.

Wprowadzenie w rozporządzeniu w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej maksymalnej stawki odróżnia wyraźnie sposób kształtowania wynagrodzenia notariusza od zasad przyjętych przy ustalaniu wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego. Gwarancyjna, ochronna funkcja przyjętej w tym rozporządzeniu regulacji jest argumentem celowościowym przemawiającym przeciwko dopuszczalności doliczania do wynagrodzenia notariusza stawki podatku od towarów i usług w przypadku przyznania notariuszowi wynagrodzenia w trybie art. 6 prawa o notariacie.

Uchwała SN z dnia 26 czerwca 2014 r., III CZP 27/14

Standard: 21925 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy