Opłata w razie połączenia przez komornika do łącznego prowadzenia kilku spraw egzekucyjnych

W razie połączenia przez komornika do łącznego prowadzenia kilku spraw egzekucyjnych, wszczętych przez tego samego wierzyciela przeciwko temu samemu dłużnikowi, na podstawie różnych tytułów wykonawczych, komornik pobiera opłatę egzekucyjną w każdej połączonej sprawie.

Art. 49 ust. 1 u.k.s.e. w przypadku połączenia przez komornika kilku spraw o egzekucję świadczeń pieniężnych do łącznego prowadzenia. Z treści tego przepisu wynika, że opłata egzekucyjna o charakterze stosunkowym jest pobierana w sprawie egzekucyjnej. Sprawą egzekucyjną w rozumieniu art. 49 u.k.s.e. jest postępowanie wszczynane na wniosek wierzyciela, w oparciu o tytuł wykonawczy.

Z przepisów regulujących postępowanie egzekucyjne nie wynika, aby wierzyciel dysponujący kilkoma tytułami egzekucyjnymi, także w przypadku ich wydania przeciwko temu samemu dłużnikowi, miał obowiązek ich łącznego wykorzystania w ramach jednego postępowania egzekucyjnego. W postępowaniu egzekucyjnym, podobnie jak w procesie, obowiązuje zasada dyspozycyjności i to od woli wierzyciela zależy sposób prowadzenia egzekucji. Może on zatem wszcząć odrębnie egzekucję na podstawie każdego z tytułów wykonawczych, którym dysponuje.

Nie ulega wątpliwości, że w przypadku prowadzenia egzekucji przeciwko temu samemu dłużnikowi, odrębnie na podstawie poszczególnych tytułów wykonawczych, art. 49 ust. 1 u.k.s.e. daje podstawę do pobrania opłaty egzekucyjnej w każdej sprawie oddzielnie. Połączenie spraw egzekucyjnych do łącznego prowadzenia zasadniczo nie zmienia zasady pobierania opłat egzekucyjnych w sprawie. Połączenie spraw egzekucyjnych jest bowiem zabiegiem procesowym, który nie pozbawia spraw połączonych ich odrębności i samodzielności. Taki pogląd jest od dawna konsekwentnie prezentowany w judykaturze w odniesieniu do oceny skutków połączenia spraw na etapie postępowania rozpoznawczego. Ostatnio takie stanowisko Sąd Najwyższy zajął w postanowieniu z dnia 24 czerwca 2014 r., I CZ 29/14. Brak jest argumentów dla stanowiska, że połączenie spraw egzekucyjnych wywołuje odmienne skutki niż połączenie spraw w postępowaniu rozpoznawczym, o ile brak jest regulacji szczególnej w tym zakresie.

W odniesieniu do egzekucji z nieruchomości Sąd Najwyższy w uchwałach z dnia 20 października 2010 r., III CZP 71/10, OSNC 2011, nr 5, poz. 53 i z dnia 18 lipca 2012 r., III CZP 27/12, OSNC 2013, nr 2, poz. 12 przyjął, że w przypadku prowadzenia egzekucji z nieruchomości przez kilku wierzycieli toczy się jedna egzekucja z uwagi na regulację zawartą w art. 926 i art. 927 k.p.c. Stanowisko, że połączenie spraw egzekucyjnych nie pozbawia ich odrębności jest obecnie uzasadnione tym bardziej, że podstawę do dokonania takiej czynności stanowi obecnie art. 219 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Sąd Okręgowy zasadnie jednak podniósł, że pobieranie przez komornika opłaty egzekucyjnej w pełnej wysokości we wszystkich sprawach egzekucyjnych połączonych do wspólnego prowadzenia budzi zastrzeżenia w świetle zasady nakazującej powiązanie wysokości opłat egzekucyjnych z nakładem pracy komornika. Na potrzebę uwzględniania tego rodzaju zależności wielokrotnie zwracano uwagę w judykaturze. Nie budzi zaś wątpliwości, że czynności podejmowane przez komornika po połączeniu spraw egzekucyjnych mogą mieć znaczenie dla wyniku każdej z połączonych spraw i jednocześnie ich łączne prowadzenie zasadniczo nie powoduje zwiększenia zakresu czynności dokonywanych przez komornika oraz nakładu pracy komornika. Komornik powinien zatem te okoliczności uwzględnić, ustalając wysokość opłat egzekucyjnych w każdej z połączonych spraw. W przypadku wadliwego ustalenia przez komornika wysokości opłaty egzekucyjnej, gdy jej wysokość jest nadmierna w relacji do nakładu pracy komornika, istnieje możliwość złożenia przez wierzyciela i dłużnika wniosku do sądu o obniżenie wysokości opłaty stosunkowej (art. 49 ust. 7 u.k.s.e.).

Zasada pobierania opłaty egzekucyjnej w każdej ze spraw egzekucyjnych połączonych do łącznego prowadzenia nie sprzeciwia się zatem realizacji koncepcji ustalania wysokości opłaty egzekucyjnej w powiązaniu z nakładem pracy komornika.

Uchwała SN z dnia 13 maja 2015 r., III CZP 14/15

Standard: 21896 (pełna treść orzeczenia)