Koszty egzekucyjne związane z czynnościami komornika w egzekucji z nieruchomości
Egzekucja z nieruchomości; właściwość sądu i komornika (art. 921 k.p.c.) Zwrot wierzycielowi kosztów niezbędnych do celowego przeprowadzenia egzekucji (art. 770 k.p.c.)
Koszty egzekucyjne związane z czynnościami komornika w egzekucji z nieruchomości podlegają uwzględnieniu przy podziale sumy uzyskanej z egzekucji na podstawie postanowienia komornika ustalającego ich wysokość (art. 770 k.p.c.)
Art. 770 k.p.c. w zakresie, w którym przepis ten stanowi, że koszt egzekucji ustala postanowieniem komornik, jeżeli przeprowadzenie egzekucji należy do niego. Gdy egzekucja z nieruchomości jest na etapie sporządzania planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji, co miało miejsce w rozpoznawanej sprawie, organem egzekucyjnym jest sąd (por. uz. uchwały SN z dnia 9 maja 2008 r., III CZP 27/08).
Nie budzi wątpliwości, że w egzekucji z nieruchomości organem egzekucyjnym jest również komornik, który dokonuje czynności egzekucyjnych aż do chwili udzielenia przez sąd przybicia, w tym tak istotnych jak zajęcie nieruchomości, dokonanie opisu i oszacowania oraz ogłoszenie o licytacji i jej przeprowadzenie.
Na gruncie regulacji zawartej w art. 770 k.p.c. nie można zatem przyjąć, że prowadzenie egzekucji z nieruchomości nie należy do komornika. Stanowisko to jest uzasadnione tym bardziej, że brzmienie art. 770 k.p.c. nie wskazuje na ograniczenie jego stosowania jedynie do przypadków, w których prowadzenie egzekucji należy wyłącznie do komornika.
Artykuł 770 k.p.c. nakłada na komornika obowiązek wydania postanowienia o ustaleniu kosztów egzekucji, gdy do niego należy jej przeprowadzenie. Wymaganie to jest istotne nie tylko z punktu widzenia interesów stron, które mają możliwość skorzystania ze środków zaskarżenia w przypadku wadliwego ustalenia tych kosztów przez komornika, ale także samego komornika, któremu na podstawie regulacji szczególnej zawartej art. 770 k.p.c. również przysługuje zażalenie na postanowienie sądu w tym zakresie, mimo że nie jest stroną postępowania egzekucyjnego. Z tych względów należy przyjąć, że komornik ma obowiązek wydania postanowienia o ustaleniu kosztów egzekucji z nieruchomości.
Zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c., sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. Przepis ten ma odpowiednie zastosowanie w postępowaniu egzekucyjnym (art. 13 § 2 k.p.c.). W egzekucji z nieruchomości występują wyraźnie wyodrębnione etapy. Jeden z nich kończy wydanie przez sąd postanowienia o udzieleniu przybicia, a w dalszym toku postępowania funkcję organu egzekucyjnego pełni sąd. Nakazuje to przyjąć, że po udzieleniu przybicia komornik powinien wydać postanowienie o ustaleniu kosztów egzekucji obejmujących dotychczasowe postępowanie, a o kosztach powstałych później powinien orzekać sąd na zasadach ogólnych. W tej sytuacji prawomocne postanowienie komornika o ustaleniu kosztów egzekucji powinno stanowić podstawę określenia ich wysokości w sporządzanym przez komornika projekcie planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji.
Nie ma racjonalnych przesłanek dla pobierania przez komornika kilku opłat egzekucyjnych, zależnie od liczby wierzycieli uczestniczących w egzekucji z nieruchomości. Ponadto art. 49 u.k.s.e. przewiduje opłatę stosunkową, której wysokość jest uzależniona od wartości wyegzekwowanego świadczenia.
Niezależnie od liczby wierzycieli prowadzących egzekucję z nieruchomości opłata egzekucyjna może być zatem ustalona na podstawie wysokości wyegzekwowanego świadczenia, podobnie jak w przypadku, w którym inna egzekucja prowadzona jest kilkoma sposobami i dla wysokości opłaty egzekucyjnej istotny jest końcowy efekt czynności komornika w postaci łącznie wyegzekwowanej sumy. Nie można pomijać także sytuacji dłużnika, który przy innym rozwiązaniu byłby zmuszony nie tylko do zwrotu kosztów na rzecz poszczególnych wierzycieli (kosztów zastępstwa prawnego i poniesionych przez nich wydatków), ale również ponoszenia kilku opłat egzekucyjnych, co byłoby nadmiernym obciążeniem. Takie rozwiązanie w wielu przypadkach godziłoby także w interesy wierzycieli, gdyż przy podziale sumy uzyskanej z egzekucji, niewystarczającej na zaspokojenie wszystkich objętych planem podziału należności, koszty egzekucyjne korzystają z pierwszeństwa zaspokojenia przed sumami egzekwowanymi (art. 1025 § 1 pkt 1 k.p.c.).
Uchwała SN z dnia 20 października 2010 r., III CZP 71/10
Standard: 21854 (pełna treść orzeczenia)