Nabycie statusu komandytariusza, znaczenie wpisu do rejestru komandytariusza
Zgłoszenie spółki komandytowej do sądu rejestrowego (art. 110 k.s.h.)
Wspólnik spółki komandytowej staje się komandytariuszem już od chwili przystąpienia do spółki komandytowej, a wpis do rejestru nie kreuje statusu przystępującego do spółki takiego wspólnika, ale jedynie potwierdza i ujawnia go wobec osób trzecich.
Zgłoszenie spółki komandytowej do rejestru wymaga wskazania z imienia i nazwiska bądź firmy (nazwy) komandytariuszy (art. 110 § 1 pkt 3 k.s.h.). W świetle tych unormowań nie budzi wątpliwości, że podmioty zawiązujące spółkę komandytową status jej wspólników (komplementariuszy i komandytariuszy) uzyskują dopiero z momentem wpisania spółki do rejestru, bowiem wcześniej spółka nie istnieje.
Zgodnie z wykładnią art. 114 k.s.h., kto przystępuje do spółki w charakterze komandytariusza, odpowiada także za zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do rejestru. Przepis ten jednakowoż należy interpretować w powiązaniu z art. 110 § 1 k.s.h., który określa elementy, jakie muszą znaleźć się w zgłoszeniu spółki komandytowej do sądu rejestrowego. Obowiązek ten obejmuje m.in. zgłoszenie do rejestru komplementariuszy i osobno komandytariuszy (art. 110 § 1 pkt 3 k.s.h.) oraz sumy komandytowej (art. 110 § 1 pkt 5 k.s.h.). Zmiany tych danych również podlegają zgłoszeniu sądowi rejestrowemu (art. 110 § 2 k.s.h.).
W świetle art. 102 k.s.h. komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec wierzycieli bez ograniczeń, a odpowiedzialność komandytariusza jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej (art. 111 k.s.h.), należy uznać, że ujawnienie w rejestrze statusu poszczególnych wspólników spółki komandytowej ma znaczenie dla wierzycieli spółki. Nie ulega bowiem wątpliwości, że art. 114 k.s.h. w zw. z art. 110 tej ustawy mają na celu ochronę interesu tychże wierzycieli.
Data podpisania aktu notarialnego o przystąpieniu do istniejącej spółki komandytowej jest terminem, od którego należy rozpoznawać sygnatariusza tego aktu, jako jej wspólnika, co w świetle art. 114 k.s.h. nie jest równoznaczne z uzyskaniem przez niego z tym dniem statusu komandytariusza.
Dopiero dokonanie wpisu do rejestru, konkretyzującego charakter udziału wspólnika w spółce komandytowej jako komandytariusza, powoduje że od tego dnia ponosi on odpowiedzialność za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli, na zasadach określonych w art. 111 k.s.h., tj. do wysokości sumy komandytowej.
Wyrok NSA z dnia 14 maja 2015 r., II FSK 664/14
Standard: 21794 (pełna treść orzeczenia)
W doktrynie prezentowane są dwa poglądy, pierwszy, że wpis do rejestru komandytariusza przystępującego do spółki ma charakter wyłącznie deklaratoryjny (np. J. Szwaja [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A Szumański, J. Szwaja, M. Tarska: Kodeks spółek handlowych, Komentarz 2006 t. I, s.760) i drugi, który opowiada się za jego konstytutywnym charakterem (np. M. Litwińska-Werner: Kodeks spółek handlowych. Komentarz 2007, s. 369; J.P. Naworski [w:] R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski, J.P. Naworski, K. Strzelczyk: Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 2001, s. 299; J.A. Strzępka (red.): Kodeks spółek handlowych, Komentarz 2009, s. 191). Drugi z tych poglądów uzasadniany jest treścią art. 114 k.s.h., stosownie do którego, kto przystępuje do spółki w charakterze komandytariusza, odpowiada także za zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do rejestru. Podkreśla się w nim, że wpis komandytariusza do rejestru ma charakter konstytutywny dlatego, iż od tej chwili odpowiedzialność tego wspólnika obejmuje również zobowiązania spółki powstałe przed wpisem, jak również z tym momentem staje się on wspólnikiem spółki wobec osób trzecich.
Prawnokształtujący aspekt wpisu do rejestru przedsiębiorców odnoszony jest zatem do odpowiedzialności komandytariusza wobec osób trzecich. Pogląd ten nie budzi wątpliwości wobec treści przytoczonego przepisu.
Jednakże stosunek przystępującego komandytariusza do osób trzecich nie jest jedynym wyznacznikiem jego statusu w spółce, bowiem istotne z tego punktu widzenia są również jego prawa i obowiązki wynikające ze stosunków wewnętrznych spółki (art. 120 i następne k.s.h.), które powstają od przystąpienia do spółki. Spółka komandytowa ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą (art. 102 k.s.h.), zaś przez umowę spółki komandytowej wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz - jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi - przez współdziałanie w inny określony sposób (art. 3 k.s.h.). Przyjęcie na siebie tego zobowiązania następuje w dniu przystąpienia do spółki, w której określa się wkład wnoszony przez nowego komandyta- riusza i jego wartość (art. 105 pkt 4 k.s.h.), co ma z kolei bezpośredni wpływ na jego udział w zyskach (art. 123 § 1 k.s.h.). Od tego momentu komandytariusz uczestniczy w przedsięwzięciu gospodarczym, jakim jest prowadzenie przedsiębiorstwa w formie spółki komandytowej i staje się podmiotem praw i obowiązków w stosunkach wewnętrznych spółki. Stąd też za trafny uznać należy pogląd, że komandytariusz staje się wspólnikiem już od chwili przystąpienia do spółki komandytowej, natomiast od- powiada za jej zobowiązania istniejące w chwili wpisania go do rejestru i od dnia wpisania.
Wpis do rejestru nie kreuje zatem statusu przystępującego do spółki wspólnika, ale go potwierdza i ujawnia wobec osób trzecich. Dodać należy, że z art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że przymus ubezpieczenia wiąże się z każdym rodzajem aktywności przynoszącej osobie fizycznej określone dochody. Stanowi ona więc istotę prowadzenia pozarolniczej działalności i to ona ma kluczowe znaczenie dla obowiązku ubezpieczenia społecznego.
Skoro działalność komandytariusza (wspólnika pasywnego) przejawia się w uczestnictwie w spółce komandytowej poprzez wniesienie wkładów i udział w zyskach spółki, to jej początek wiąże się z aktem przy- stąpienia do spółki, a nie ze wpisem do rejestru przedsiębiorców. To z uprzedniego nabycia statusu wspólnika wynika jego odpowiedzialność za zobowiązania spółki, a nie odwrotnie. Kształtuje się ona zresztą różnorodnie.
Przykładowo, wniesienie wkładu przez komandytariusza w wysokości równej sumie komandytowej zwalnia go od tej odpowiedzialności (art. 111 k.s.h. w związku z art. 112 §1 k.s.h.). W takim zaś przypadku wpis do rejestru nie spełnia roli prawotwórczej. Zauważyć również należy, że odpowiedzialność komandytariusza obejmuje (po wpisaniu do rejestru) także zobowiązania spółki powstałe przed jego przystąpieniem do spółki, a więc przed podjęciem przez komandytariusza pozarolniczej działalności. Także więc z tego punktu widzenia reguły wynikające z art. 114 k.s.h. nie mogą przesądzać o dacie powstania obowiązku ubezpieczenia społecznego.
Podkreślić w tym miejscu należy, że zasady odpowiedzialności wobec osób trzecich za zobowiązania wynikające z działalności stanowiącej tytuł ubezpieczeń społecznych nie kształtują w żaden sposób warunków podlegania tym ubezpieczeniom przez osoby fizyczne.
Wyrok SN z dnia 7 marca 2012 r., II UK 18/12
Standard: 21793 (pełna treść orzeczenia)