Postanowienie umowne dotyczące obowiązku informowania pracodawcy o podjęciu dodatkowego zatrudnienia

Wprowadzenie postanowienia umownego przewidującego obowiązek poinformowania pracodawcy o podjęciu dodatkowego zatrudnienia w podmiocie prowadzącym podobną do danego pracodawcy działalność może być uzasadnione interesem pracodawcy, przy czym badanie istnienia tego interesu należy pozostawić sądom badającym konkretne sprawy. Odnosząc to do przedmiotowej sprawy należy zauważyć, że pozwany pracodawca będący instytutem badawczym miał uzasadniony interes we wprowadzeniu zapisu na podstawie którego zobowiązywał pracowników uczestniczących w procesach badawczych do informowania o podejmowania zatrudnienia, na podstawie różnych umów, nie tylko umów o pracę, w podmiotach prowadzących działalność podobną do wspomnianego instytutu badawczego. Pracodawca taki prowadzi bowiem działalność nakierunkowaną na opracowywanie nowych technologii i rozwiązań, które następnie samodzielnie lub razem z partnerami może wprowadzać na rynek, ma zatem interes w tym aby kontrolować, czy jego osiągnięcia nie „wydostają się” poza obręb zakładu pracy i nie są wykorzystywane przez inne podmioty prowadzące niekoniecznie konkurencyjną ale choćby podobną działalność w ramach ich działalności gospodarczej. W tym celu ma on interes w posiadaniu informacji o tym, czy pracownicy Instytutu podejmują dodatkowe zatrudnienie w takich podmiotach.

Wydaje się, że stanowisko takie stanowi konsekwencję przyjętego w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądu, zgodnie z którym konkretyzacja obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy może polegać na umownym ograniczeniu podejmowania przez pracownika dodatkowego zatrudnienia w postaci wprowadzenia odpowiedniego zakazu lub konieczności uzyskania zgody pracodawcy na podjęcie takiego zatrudnienia (działalności). Ograniczenie to nie może zostać wprowadzone, jeśli nie ma uzasadnienia w rzeczywistym interesie zakładu pracy. Wprowadzenie w umowie o pracę zakazu podejmowania dodatkowego zatrudnienia, względnie obowiązku uzyskania na to uprzedniej zgody pracodawcy, które nie spełnia tego wymagania, jest nieważne (art. 58 § 1 KC w związku z art. 300 KP) (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 kwietnia 2009 r., III PK 60/08, OSNP 2010 nr 23-24, poz. 287). Jeżeli bowiem obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy może wyrażać się w umownym ograniczeniu możliwości podejmowania dodatkowego zatrudnienia lub jego uzależnieniu od uzyskania zgody pracodawcy, to tym bardziej, zgodnie z zasadą a maiori ad minus może się ono wyrażać, w mniej przecież uciążliwym dla pracownika, obowiązku poinformowania pracodawcy o podejmowaniu takiego zatrudnienia.

W związku z powyższym należy uznać, że postanowienie umowy o pracę, na podstawie którego pracownik zostaje zobowiązany do zawiadamiania pracodawcy będącego instytutem badawczym o zamiarze uczestniczenia w działalności innego podmiotu, jeżeli zakres działania ma być podobny do zakresu działania pracodawcy, ale nie konkurencyjny, a uczestniczenie w takiej działalności innego podmiotu nie odbywa się w ramach zatrudnienia na podstawie umowy o pracę lub działalności gospodarczej pracownika, jest ważne.

Wyrok SN z dnia 11 stycznia 2017 r., I PK 25/16

Standard: 21759 (pełna treść orzeczenia)