Ochrona informacji niejawnych o klauzuli "tajne" lub "ściśle tajne, tajemnica państwowa (art. 265 § 1 k.k.)

Sprawca odpowiada niezleżenie od tego, czy określona klauzula nadana została przez uprawnionego w sposób prawidłowy, czy też z naruszeniem owych materialnych przesłanek przewidzianych w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy. Osoba naruszająca art. 265 k.k. nie rozważa tych warunków, bo dla niej istotne jest to, że informacja ma nadaną klauzulę "ściśle tajne" lub "tajne".

Przy przyjęciu formalnej definicji tajemnicy prawnie chronionej z punktu widzenia odpowiedzialności sprawcy istotne jest tylko to, że informacje niejawne, które w sposób nieuprawniony ujawnił miały nadaną klauzulę "ściśle tajne" lub "tajne".

Przepis art. 265 § 1 k.k. zmieniony został z dniem 2 stycznia 2011 r. ustawą z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1228 z późn. zm.). Penalizuje on zachowanie polegające na ujawieniu lub wykorzystaniu wbrew przepisom ustawy informacji niejawnych o klauzuli "tajne" lub "ściśle tajne". W wyniku wprowadzonych zmian inaczej określony został przedmiot tego czynu, zmianie nie uległ natomiast opis znamion sposobu zabronionego zachowania sprawcy. Przed zmianą, przedmiotem czynu z art. 265 § 1 k.k. były informacje stanowiące tajemnicę państwową, aktualnie są to informacje niejawne o klauzuli "tajne" lub "ściśle tajne".

Na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 196, poz. 1631, z późn. zm.) w piśmiennictwie prezentowany był pogląd, że definicja informacji prawnie chronionych przepisem art. 265 § 1 k.k. ma charakter materialno-formalny (mieszany). Przez tajemnicę państwową rozumiano tylko taką informację, która spełniała trzy warunki - dwa materialne i jeden formalny - a mianowicie była informacją niejawną określoną w wykazie rodzajów informacji niejawnych, stanowiącym załącznik do ustawy, była informacją niejawną, której nieuprawnione ujawnienie mogło spowodować istotne zagrożenie dla podstawowych interesów Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności dla niepodległości lub nienaruszalności terytorium, interesów obronności, bezpieczeństwa państwa i obywateli, albo narazić te interesy na co najmniej znaczną szkodę majątkową, a ponadto została zaklasyfikowana przez przyznanie jej przewidzianej w ustawie jednej z klauzul (tak wprost B. Kunicka-Michalska (w:) Kodeks karny, Część szczególna, Komentarz pod red. A. Wąska, Warszawa 2004, str. 455). W konsekwencji, dla przyjęcia odpowiedzialności sprawcy za przestępstwo ujawnienia tajemnicy państwowej konieczne było wykazanie każdego z tych trzech elementów, warunkujących uznanie określonej wiadomości (informacji) za tajemnicę państwową.

Na tle przepisów obecnie obowiązującej ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1228 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o ochronie informacji niejawnych, wskazuje się na formalny tylko charakter definicji informacji prawnie chronionych, objętych dyspozycją art. 265 § 1 k.k. Zapatrywanie to należy podzielić. Jak się podnosi, "treść art. 265 § 1 k.k. powinna być interpretowana w ten sposób, że odpowiedzialności karnej z tego przepisu podlega ten, kto ujawnia lub wbrew przepisom ustawy wykorzystuje informacje niejawne, którym nadano klauzulę „tajne”; lub „ściśle tajne”;". O ile ustawa o ochronie informacji niejawnych nadal zawiera elementy materialne definicji tajemnicy stanowiącej informację niejawną "ściśle tajną" lub "tajną", (art. 5 ust. 1 i 2), o tyle przyjmuje się, że mają one charakter wskazówek dla osób organizujących ochronę informacji niejawnych, ważne są z punktu widzenia podmiotów decydujących o nadaniu określonej klauzuli bądź jej zmianie czy zniesieniu.

Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 15 listopada 2018 r., II AKa 230/18

Standard: 21659 (pełna treść orzeczenia)

Na tle przepisów obecnie obowiązującej ustawy z dnia 5 sierpnia 2010r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1228 ze zm.), definicja informacji prawnie chronionych, objętych dyspozycją art. 265 § 1 kk., ma formalny charakter.

Treść art. 265 § 1 kk powinna być interpretowana w ten sposób, że odpowiedzialności karnej z tego przepisu podlega ten, kto ujawnia lub wbrew przepisom ustawy wykorzystuje informacje niejawne, którym nadano klauzulę lub <ściśle tajne>”. O ile ustawa o ochronie informacji niejawnych nadal zawiera elementy materialne definicji tajemnicy stanowiącej informację niejawną „ściśle tajną” lub „tajną”, (art. 5 ust. 1 i 2), o tyle przyjmuje się, że mają one charakter wskazówek dla osób organizujących ochronę informacji niejawnych, ważne są z punktu widzenia podmiotów decydujących o nadaniu określonej klauzuli bądź jej zmianie czy zniesieniu. Nowa treść art. 265 § 1 kk upoważnia do przyjęcia, że sprawca odpowiada niezleżenie od tego, czy określona klauzula nadana została przez uprawnionego w sposób prawidłowy, czy też z naruszeniem owych materialnych przesłanek przewidzianych w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy.

Na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 196, poz. 1631, z późn. zm.) w piśmiennictwie prezentowany był pogląd, że definicja informacji prawnie chronionych przepisem art. 265 § 1 kk ma charakter materialno-formalny (mieszany). Przez tajemnicę państwową rozumiano tylko taką informację, która spełniała trzy warunki – dwa materialne i jeden formalny - a mianowicie była informacją niejawną określoną w wykazie rodzajów informacji niejawnych, stanowiącym załącznik do ustawy, była informacją niejawną, której nieuprawnione ujawnienie mogło spowodować istotne zagrożenie dla podstawowych interesów Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności dla niepodległości lub nienaruszalności terytorium, interesów obronności, bezpieczeństwa państwa i obywateli, albo narazić te interesy na co najmniej znaczną szkodę majątkową, a ponadto została zaklasyfikowana przez przyznanie jej przewidzianej w ustawie jednej z klauzul (tak wprost B. Kunicka-Michalska [w:] Kodeks karny, Część szczególna, Komentarz pod red. A. Wąska, Warszawa 2004, str. 455). W konsekwencji, dla przyjęcia odpowiedzialności sprawcy za przestępstwo ujawnienia tajemnicy państwowej konieczne było wykazanie każdego z tych trzech elementów, warunkujących uznanie określonej wiadomości (informacji) za tajemnicę państwową. 

Wyrok SA w Wrocławiu z dnia 16 czerwca 2016 r., II AKa 140/16

Standard: 77722 (pełna treść orzeczenia)