Przyczynienie się poszkodowanego a zasady współżycia społecznego

Ze względu na okoliczności danego wypadku, skorzystanie przez sąd z ograniczenia obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 362 k.c., z powodu przyczynienia się poszkodowanego, może wyjątkowo pozostawać w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. W takich wypadkach, mimo iż przepis ten nie odwołuje się wprost do przesłanki zasad współżycia, trzeba uznać za dopuszczalne skorzystanie przez sąd z możliwości odstąpienia od zmniejszenia odszkodowania. Za takim poglądem opowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 sierpnia 2006 r., IV CSK 118/06 (nie publ.).

Obniżenie na podstawie art. 362 k.c. odszkodowania należnego małoletniemu, który z powodu wieku nie ponosi odpowiedzialności za szkodę, można rozważać - jak podnosi się w piśmiennictwie prawniczym - stosując przez analogię art. 428 k.c., który odwołuje się przy obniżeniu odszkodowania do przesłanki zasad współżycia społecznego, co zrównuje na gruncie obu przepisów sytuację małoletniego w zakresie ochrony, jaką kodeks cywilny przyznaje małoletnim i niepoczytalnych w przypadku wyrządzenia przez nich szkody. Za takim rozwiązaniem przemawia podobieństwo objętych tymi przepisami regulacji, wyrażające się w tym, że w obu przypadkach chodzi o częściowe naprawienie szkody, a u ich podstaw leży zasada słuszności. Zbędne i nieuzasadnione jest natomiast w takiej sytuacji odwoływanie się przy ocenie zmniejszenia odszkodowania do art. 5 k.c., podobnie jak w przypadku art. 440 k.c., który w zakresie objętym jego unormowaniem wyłącza stosowanie art. 5 k.c.

Wyrok SN z dnia 19 marca 2014 r., I CSK 295/13

Standard: 21572 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 362 k.c. traktuje wprawdzie przyczynienie się poszkodowanego, jako okoliczność ograniczającą odpowiedzialność sprawcy szkody, nie można jednak nie dostrzegać, że wyjątkowo - ze względu na okoliczności danego wypadku - zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody pomimo przyczynienia się poszkodowanego może pozostawać w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. W takich wypadkach trzeba uznać za dopuszczalne postulowane w nauce prawa skorzystanie przez sąd z możliwości odstąpienia od zmniejszenia odszkodowania. Sąd Apelacyjny dostrzegł taką możliwość, skonstatował jednak, że odstąpienie od zastosowania art. 362 k.c., mimo przyczynienia się poszkodowanego, powinno być w praktyce rzadkością.

Wyrok SN z dnia 3 sierpnia 2006 r., IV CSK 118/06

Standard: 21573 (pełna treść orzeczenia)