Pojęcia "wypadek ubezpieczeniowy" i "zdarzenie objęte ubezpieczeniem" (art. 805 § 1 k.c.)

Pojęcie wypadku ubezpieczeniowego nie zostało ustawowo zdefiniowane. Z tego względu stwierdzenie, czy konkretne zdarzenie stanowi taki wypadek, z reguły wymaga dokonania wykładni umowy ubezpieczenia oraz – stanowiących jej integralną część – ogólnych warunków ubezpieczenia, przy uwzględnieniu reguł określonych w art. 65 § 2 k.c. Wykładnia ta nie może pomijać celu umowy ubezpieczenia, którym jest ochrona ubezpieczonego, realizowana przez uwzględnienie – jako zasady – odpowiedzialności ubezpieczyciela, przy jednoczesnym ograniczonym rozumieniu przesłanek wyłączających tę odpowiedzialność; nie może zatem prowadzić do zaostrzenia wymagań stawianych ubezpieczającemu i ograniczenia obowiązków ubezpieczyciela; powinna przy tym respektować założenia racjonalności niezbędne do uzyskania rozsądnego rezultatu (wyrok SN z 17 stycznia 2019 r., IV CSK 516/17).

Według art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 1206 ze zm., dalej, jako: „u.d.u.”) – obowiązującej zarówno w chwili zawarcia umowy, jak i zgonu ubezpieczonego K. K. – postanowienia umowy ubezpieczenia, ogólnych warunków ubezpieczenia sformułowane niejednoznacznie interpretuje się na korzyść ubezpieczającego, ubezpieczonego, uposażonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia.

W sytuacji, w której tekst umowy ubezpieczenia lub ogólnych warunków umów ze względu na zastosowane w nim słownictwo, składnię lub układ treści może być rozumiany w różny sposób, art. 12 ust. 4 u.d.u. nakazuje przyjąć ten wariant rozumienia, który jest korzystny dla ubezpieczającego, ubezpieczonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia i odrzucić te warianty, które byłyby dla tych podmiotów niekorzystne. Dyrektywa ta nie może być jednak rozumiana w taki sposób, że każda rozbieżność co do sensu umowy ubezpieczenia musi być rozstrzygana na korzyść kontrahenta zakładu ubezpieczeń. Nie jest też tak, że posłużenie się wieloznacznym (nieostrym, niedookreślonym) wyrazem lub zwrotem językowym w każdym przypadku skutkować musi stwierdzeniem niejednoznaczności postanowienia umowy w rozumieniu art. 12 ust. 4 u.d.u. ze skutkiem niekorzystnym dla zakładu ubezpieczeń. Nakaz, o którym mowa w tym przepisie, nie wyklucza podjęcia zabiegów interpretacyjnych zmierzających do usunięcia niejednoznaczności przy pomocy odwołania się do kontekstu językowego i innych typowych metod interpretacji wypowiedzi językowych (wyroki SN: z 12 kwietnia 2019 r., I CSK 321/18; z 30 marca 2021 r., II CSKP 19/21).

Wyrok SN z dnia 23 listopada 2022 r., II CSKP 963/22

Standard: 68760 (pełna treść orzeczenia)

Dopuszczalne jest takie zdefiniowanie wypadku ubezpieczeniowego, by obejmował on wyłącznie szkody wynikłe z przewozu udokumentowanego w określony sposób (por. wyrok SN z 13 października 2016 r., V CSK 712/15), jednak uznanie, że strony dokonały ukształtowania stosunku zobowiązaniowego o tej treści, wymaga odpowiedniego, jednoznacznego sformułowania postanowień umowy lub ogólnych warunków ubezpieczenia, wówczas gdy OWU nie zostały objęte konsensem stron.

Wyrok SN z dnia 19 grudnia 2019 r., II CSK 501/18

Standard: 57827 (pełna treść orzeczenia)