Przesłanki dochodzenia roszczenia z tytułu szkody poniesionej w cudzym interesie

Dokonując wyboru podstawy prawnej dochodzonych roszczeń w postaci art. 438 k.c., należy zwrócić uwagę na pewne właściwości tej instytucji. Otóż po pierwsze, roszczenie to nie obejmuje utraconych korzyści (lucrum cessans), a jedynie rzeczywiste straty (damnum emergens). Po drugie, zakres roszczeń uzależniony jest nie tylko od wielkości odniesionej straty, ale również od wielkości korzyści uzyskanej przez podmiot, któremu groziła szkoda albo wspólne niebezpieczeństwo. Zachodzi wówczas potrzeba porównania obu tych wielkości i zmniejszenia odszkodowania do wartości niższej. Po trzecie, powyższe roszczenie zawsze ograniczone jest do wyrównania strat majątkowych. Po czwarte - co decyduje o istocie instytucji prawnej uregulowanej w art. 438 KC - w piśmiennictwie trafnie przyjmuje się, że wprowadzenie jej do Kodeksu cywilnego, zostało podyktowane racjami słusznościowymi.

Poniesienie strat dla odwrócenia grożącej drugiemu szkody albo dla odwrócenia wspólnego niebezpieczeństwa, powinno być celem poszkodowanego. Oznacza to, że gdy celem działań podjętych przez poszkodowanego lub osobę trzecią było w całości osiągnięcie zupełnie innego rezultatu, niż przewidziany w art. 438 k.c., a korzyści odniesione przez innych stanowiły wyłącznie efekt przypadkowy, wcale nieobjęty zamiarem stosującego wspomniane działania, odszkodowanie w ogóle nie powinno być zasądzone.

Wyrok SN z dnia 14 stycznia 2015 r., II CSK 248/14

Standard: 21416 (pełna treść orzeczenia)