Zmniejszenie kary umownej ze względu na wykonanie zobowiązania w znacznej części

Zgodnie z art. 484 § 2 k.c., jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Powyższe uregulowanie nie może być interpretowane w taki sposób, że w każdym wypadku wykonania zobowiązania w całości lub w znacznej części winno nastąpić miarkowanie kary umownej. Wniosek przeciwny wynika nie tylko z redakcji przepisu ("dłużnik może żądać" zamiast np. "kara umowna ulega obniżeniu"), ale również z istoty tej instytucji.

Kara umowna to zryczałtowane odszkodowanie, należne wierzycielowi w razie nienależytego (w tym nieterminowego) wykonania zobowiązania, chociażby nie poniósł żadnej szkody. Obniżenie tego odszkodowania już tylko w sytuacji spełnienia świadczenia w całości lub znacznej części przy braku innych, dodatkowych okoliczności, świadczących o tym, że obciążenie dłużnika karą umowną jest niesłuszne, negowałoby sens uregulowania i w zasadzie odsyłałoby wierzyciela do zasad ogólnych.

W rozpoznawanej sprawie nie wystąpiły natomiast żadne okoliczności, które przemawiałyby za potrzebą obniżenia należnego powódce odszkodowania. Podkreślić przy tym wypada, że - jak ustalił biegły - opóźnienie w realizacji umówionych robót w tym zakresie, za który pozwany ponosi odpowiedzialność, związane było przede wszystkim z tym, że przystąpił on do wykonywania umowy prawie miesiąc później (3 marca 2010 r.) niż przewidywała to zawarta przez strony umowa. Wadliwa organizacja pracy pozwanego nie uzasadnia udzielenia mu korzyści kosztem wierzyciela poprzez obniżenie naliczonej kary umownej. Wskazać jednocześnie należy, że zawinione przez pozwanego opóźnienie wypełnia znamiona zwłoki, stąd powstały przesłanki do naliczenia kary umownej. Za 33 dni zwłoki wyniosła ona 28.356,96 zł, co stanowi ok.10% umówionego wynagrodzenia brutto, przy uwzględnieniu, że za jeden dzień zwłoki naliczano 0,3% wynagrodzenia. Porównanie tych wartości nie uzasadnia wniosku o tym, że kara jest rażąco wygórowana, a tym samym nie zachodziły podstawy do jej zmniejszenia.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 28 listopada 2018 r., V AGa 241/18

Standard: 19737 (pełna treść orzeczenia)

Dopuszczalność miarkowania kary umownej ze względu na wykonanie zobowiązania w znacznej części opiera się na założeniu, że częściowe wykonanie zobowiązania zaspokaja godny ochrony interes wierzyciela.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego dopuszcza się co do zasady stosowanie tej przesłanki miarkowania kary umownej w odniesieniu do kary umownej zastrzeżonej na wypadek zwłoki w spełnieniu całości świadczenia objętego umową (por. wyroki SN z 21 czerwca 2002 r., V CKN 1035/00, ż 19 kwietnia 2006 r. V CSK 34/06, 21 września 2007 r., V CSK 139/07r., OSNC-2D 2008 nr 2, poz. 44).

Wyrok SA w Krakowie z dnia 19 stycznia 2016 r., I ACa 1428/15

Standard: 53811 (pełna treść orzeczenia)