Wymagalność roszczenia jako przesłanka nadania klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu

Kategoria orzeczeń sądowych, które są tytułami egzekucyjnymi w rozumieniu art. 777 § 1 pkt 1 k.p.c. ma niejednolity charakter. Zakres rozpoznania sądu w postępowaniu klauzulowym nie jest szeroki, ale obejmuje ocenę, czy obowiązek stwierdzony tytułem egzekucyjnym może być egzekwowany jako wymagalny, z tej racji, że tytuł jest prawomocny lub natychmiast wykonalny.

Wbrew stanowisku Sądu Okręgowego, o dopuszczalności nadania klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu nie decyduje sama prawomocność orzeczenia stwierdzającego dany rodzaj obowiązku. W odniesieniu do tytułów egzekucyjnych stanowiących wyroki sądowe wydane w sprawach cywilnych problem wymagalności obowiązku, który ma podlegać egzekucji rozważany jest w postępowaniu klauzulowym niezwykle rzadko, bowiem wymagalność świadczenia jest przesłanką wyroku uwzględniającego powództwo. Problem tego rodzaju powstaje właściwie tylko w sytuacji, gdy sąd skorzystał z uprawnienia do wyznaczenia odpowiedniego terminu spełnienia świadczenia względnie do rozłożenia świadczenia na raty (art. 320 k.p.c.), ale też w warunkach z art. 624 i art. 1060 § 2 k.p.c.

Wymagalność roszczenia jako przesłanka nadania klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu ma znaczenie daleko większe w przypadku tytułów niepochodzących od sądu.

Dla aktów notarialnych ustawodawca wyraźnie tę kwestię uregulował i stwierdził, że upływ terminu określonego w akcie stanowi przesłankę nadania mu klauzuli wykonalności (art. 786[1] k.p.c.).

Interpretacja a contrario z art. 786[1] k.p.c. prowadząca do wniosków, że upływ terminu do spełnienia świadczenia nie stanowi już przesłanki w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności tytułom egzekucyjnym innym niż akt notarialny, nie jest możliwa do zaakceptowania. Nie ma żadnych racjonalnych powodów, dla których należałoby tworzyć różnice pomiędzy sposobem badania terminu wymagalności świadczenia określonego w tytule egzekucyjnym w formie aktu notarialnego, a innymi rodzajami tytułów egzekucyjnych, w tym pozasądowych.

W piśmiennictwie zgodnie przyjmuje się, że termin spełnienia świadczenia jednorazowego określony w tytule egzekucyjnym jest przedmiotem badania sądu w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu. Nadejście terminu, w którym dłużnik ma obowiązek spełnić świadczenie stanowi przy tym merytoryczną przesłankę nadania klauzuli wykonalności.

Pewne rozbieżności można dostrzec w wypowiedziach odnoszących się do kwestii oceny w postępowaniu klauzulowym wymagalności świadczeń okresowych oraz świadczenia w sytuacji rozłożenia go na raty.

W judykaturze przeważa pogląd, że klauzulę nadaje się wówczas całemu tytułowi, a na podstawie takiego tytułu komornik ściąga poszczególne świadczenia okresowe albo raty dopiero z nadejściem terminu ich wymagalności.

W nauce wyrażane są też poglądy, że tytułom stwierdzającym przyszłe powtarzające się świadczenia sąd nadaje klauzulę wykonalności także co do świadczeń jeszcze niewymagalnych, co znajduje uzasadnienie w brzmieniu art. 883 § 2 k.p.c., zaś w przypadku świadczeń rozłożonych na raty, tytułowi należy nadawać odrębnie klauzule wykonalności co do poszczególnych rat.

Jednolicie przyjmowane w judykaturze i w literaturze stanowisko, że wymagalność świadczeń jednorazowych podlega badaniu w postępowaniu klauzulowym, należy zaakceptować.

Uchwała SN z dnia 29 czerwca 2007 r., III CZP 51/07

Standard: 21188 (pełna treść orzeczenia)