Odpowiedzialność banku na podstawie art. 430 k.c. w zw. z art. 120 § 1 k.p. w związku z zawinionym, bezprawnym zachowaniem pracownika

Wadliwa obsługa przez pracowników banku rachunku powierniczego łączącego bank z deweloperem (art. 59 ustawy z 29.08.1997 r. – Prawo bankowe, Dz.U. z 2015 r., poz. 128 ze zm.) może stanowić czyn niedozwolony, uzasadniający odpowiedzialność banku wobec kontrahentów dewelopera na podstawie art. 430 k.c.

W piśmiennictwie i judykaturze Sądu Najwyższego nie wyklucza się sytuacji, w których niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania łączącego wierzyciela z dłużnikiem może stanowić delikt wobec osoby trzeciej (kontrahenta dłużnika lub wierzyciela). Dzieje się tak wówczas, gdy dłużnik narusza ogólny obowiązek wynikający ex lege, ale także wtedy, gdy określona postać niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania w świetle okoliczności danej sprawy pozwala przyjąć, że dłużnik naruszył zasady współżycia społecznego wobec osoby trzeciej (zob. up. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2013 r., II CNP 50/12). Podstawowe znaczenie ma tu charakter zobowiązania łączącego wierzyciela i dłużnika oraz sposób funkcjonalnego i merytorycznego powiązania tego zobowiązania ze stosunkiem obligacyjnym łączącym osobno dłużnika lub wierzyciela z osobą trzecią.

W świetle ustaleń faktycznych dokonanych w wyznaczonej sprawie można było stwierdzić, że - mówiąc ogólnie - wadliwa obsługa rachunku powierniczego dewelopera przez pozwany Bank mogła usprawiedliwiać ogólną ocenę tych Sądów, iż pracownikom Banku można było przypisać delikt w stosunku do powodów - kontrahentów dewelopera. Ocena taka mogła być miarodajna, oczywiście, w okresie po zawarciu umowy rachunku powierniczego, ale Sądy meriti dostrzegły także dalsze okoliczności, które uzasadniały bezprawność działania pracowników Banku. Badały bowiem rozwój relacji pomiędzy Bankiem i deweloperem i ich znaczenie jeszcze przed zawarciem umowy rachunku powierniczego w 2005 r. Brały także pod uwagę inne działania pracowników Banku, niezwiązane bezpośrednio z samą obsługą rachunku powierniczego (np. wystawienie powodom imiennych promes). W tej sytuacji nie mają znaczenia, oczywiście, trafne stwierdzenia skarżącego, że stron procesu nie łączy żaden stosunek prawny, który zakładał określone powinności kontraktowe Banku wobec powodów. Obligacyjny stosunek odszkodowawczy między tymi podmiotami powstał natomiast jako rezultat deliktu popełnionego przez pracowników pozwanego Banku wobec powodów (art. 415 k.c.). Odmienną kwestią jest natomiast odszkodowawcza odpowiedzialność dewelopera wobec powodów (art. 471 k.c.).

Sądy meriti trafnie przyjęły, że wystąpiły wszystkie niezbędne przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej Banku na podstawie art. 430 k.c. Wbrew stanowisku skarżącego, jedną z przesłanek takiej odpowiedzialności Banku nie jest powierzenie przez zwierzchnika osobom podwładnym (pracownikom) dokonywania czynności jedynie na rzecz osoby poszkodowanej.

W art. 430 k.c. wspomina się bowiem o fakcie powierzenia podwładnemu wykonywania czynności bez wskazania ich adresata, a szkoda ma być wyrządzona przy wykonywaniu tych czynności. W sferze umów bankowych chodzi tu o działania pracowników Banku wykonywane w ramach czynności bankowych (art. 5 ust. 1 pkt 2 prawa bankowego z 1997 r., art. 725 KC), co w zakresie umów rachunku bankowego sprowadza się do odpowiedniej obsługi tego rachunku.

W świetle szczegółowych ustaleń faktycznych Sądów meriti brak podstaw do kwestionowania winy pracowników Banku w postaci niedbalstwa. Nie ma przy tym znaczenia kwestia powiązania określonych uchybień w zakresie obsługi rachunku powierniczego z zachowaniem zindywidualizowanych pracowników Banku, ponieważ stan wadliwej obsługi rachunku powierniczego wiązał się na pewno z aktywnością pracowniczego zespołu Banku.

Wyrok SN z dnia 17 marca 2016 r. II CSK 284/15

Standard: 21009 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy