Zagadnienia intertemporalne związane ze skróceniem terminów przedawnienia

W doktrynie panuje zgodność co do tego, że w braku regulacji kwestii intertemporalnych w nowej ustawie, trzeba sięgać do analogicznego stosowania przepisów wprowadzających kodeks cywilny (analogia z ustawy). W razie dokonania zmiany terminów przedawnienia, analogiczne zastosowanie znajdzie art. XXXV p.w.k.c. W sytuacji, gdy nowa ustawa skraca termin przedawnienia, roszczenie ulegnie przedawnieniu w myśl zasady dalszego stosowania ustawy dawnej albo zgodnie z zasadą bezpośredniego stosowania ustawy nowej, w zależności od tego, który z terminów upływa wcześniej. W razie stosowania ustawy nowej bieg terminu przedawnienia liczony jest od początku, od dnia wejścia w życie tej ustawy.

Pogląd ten jest trafny i był już aprobowany przez Sąd Najwyższy (por. uchwały z dnia 28 lutego 1994 r., III CZP 9/94, OSP 1995, nr 1, poz. 3 i z dnia 12 czerwca 2002 r., III CZP 35/02, OSNC 2003, nr 6, poz. 77). Sąd Najwyższy zauważył, że w zakresie określenia terminów przedawnienia zastosowanie znajduje zasada bezpośredniego działania ustawy nowej, jednak dla uniknięcia sytuacji, w której z chwilą wejścia w życie nowej ustawy wiele roszczeń uległoby automatycznie przedawnieniu, powyższa zasada została skorygowana w art. XXXV pkt 2 p.w.k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu, jeżeli termin przedawnienia według przepisów kodeksu cywilnego (w rozpoznawanej sprawie według przepisów obowiązujących po nowelizacji) jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie kodeksu cywilnego (przepisu kodeksu cywilnego w nowym brzmieniu). Jeżeli jednak przedawnienia rozpoczęte przed dniem wejścia w życie kodeksu cywilnego (przepisu w nowym brzmieniu) nastąpiłoby wcześniej przy uwzględnieniu terminu przedawnienia określonego w ustawie dawnej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Decyzję ustawodawcy o skróceniu terminu przedawnienia należy traktować jako wyraz jego przekonania, że krótszy termin przedawnienia jest właściwszy w określonej sytuacji. Przemawia to za zastosowaniem go także w sytuacjach, w których bieg terminu przedawnienia rozpoczął się przed wejściem w życie nowej regulacji. Zasada, że krótszy termin przedawnienia biegnie od chwili wejścia w życie nowego przepisu sprawia, iż bezpieczeństwo prawne wierzyciela nie zostaje zagrożone. Stosowanie zasady uregulowanej w art. XXXV p.w.k.c. czyni oczywistym przyjęcie, że termin przedawnienia określony w nowym przepisie rozpoczyna swój bieg od chwili wejścia w życie tego przepisu.

Uchwała SN z dnia 21 listopada 2006 r., III CZP 102/06

Standard: 20933 (pełna treść orzeczenia)