Stosunek pokrycia, waluty i zapłaty w umowach na rzecz osoby trzeciej

Pomiędzy stronami a osobą trzecią zachodzą łącznie trzy stosunki obligacyjne: pokrycia, zapłaty i waluty. 

U podstaw stosunku pokrycia zachodzącego między wierzycielem i dłużnikiem leży umowa podstawowa lub inne zdarzenie prawne będące źródłem głównego stosunku obligacyjnego, wzbogacone o zastrzeżenie świadczenia na rzecz osoby trzeciej.

Stosunek zapłaty (wykonania) zachodzi między dłużnikiem a osobą trzecią. Jego źródłem jest umowa na rzecz osoby trzeciej, zamieszczona w treści umowy głównej lub towarzysząca podstawowemu stosunkowi zobowiązaniowemu, wynikającemu z innego zdarzenia prawnego niż umowa główna.

Wyrok SN z dnia 15 maja 2015 r., V CSK 491/14

Standard: 65383 (pełna treść orzeczenia)

Podstawowym skutkiem prawnym zastrzeżenia świadczenia na rzecz osoby trzeciej jest nabycie przez osobę trzecią uprawnienia (roszczenia) do domagania się bezpośrednio od dłużnika spełnienia zastrzeżonego świadczenia na jej rzecz.

Konstrukcja umów na rzecz osoby trzeciej - jak trafnie podkreśla się w piśmiennictwie - łączy trzy stosunki zobowiązaniowe (pokrycia, waluty i zapłaty); za jej pomocą można osiągnąć efekt w postaci umorzenia dwóch zobowiązań wskutek jednego świadczenia, np. gdy przyrzekający (dłużnik) zobowiązany do zapłaty na rzecz wierzyciela (zastrzegającego) przez świadczenie na rzecz osoby trzeciej, będącej wierzycielem zastrzegającego, spłaca zarówno swój dług wobec zastrzegającego, jak i dług tego ostatniego wobec osoby trzeciej. Świadczenie na rzecz osoby trzeciej zastępuje więc dwa świadczenia, które musiałyby być spełnione, gdyby nie została zastosowana konstrukcja umowy o świadczenie na rzecz osoby trzeciej.

Wyrok SN z dnia 29 czerwca 2012 r., I CSK 606/11

Standard: 20912 (pełna treść orzeczenia)