Charakterystyka zasady jawności procesu cywilnego

Zasada jawności przewidziana w art. 45 ust. 1 i 2 Konstytucji RP oraz w art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka nie ma charakteru absolutnego i istnieje możliwość jej ustawowego ograniczenia przy zachowaniu przesłanek przewidzianych w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

Nie jest wykluczona możliwość zrzeczenia się przez strony prawa do publicznej rozprawy i związanej z tym ustności postępowania. Zrzeczenie to musi wynikać z własnej woli, może być wyraźne lub dorozumiane, jednak musi być dokonane w sposób jednoznaczny i nie może naruszać ważnego interesu społecznego

Wyrok SN z dnia 14 grudnia 2021 r., II USKP 152/21

Standard: 64509 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 148 § 1 k.p.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, posiedzenia sądowe są jawne, a sąd orzekający rozpoznaje sprawy na rozprawie. Dane założenie pozostaje kompatybilne ze standardem konstytucyjnym, który w art. 45 ust. 1 Konstytucji gwarantuje jawne rozpoznanie sprawy. W doktrynie wyodrębnia się jawność zewnętrzną i wewnętrzną, podkreślając jej rolę jako zasady procedowania w postępowaniu cywilnym

Od każdej zasady prawo może przewidywać – i Kodeks postępowania cywilnego przewiduje – wyjątki pozwalające ograniczyć jawne rozpoznanie sprawy na rozprawie. Nie mogą być interpretowane w sposób rozszerzający (exceptiones non sunt extendendae), zwłaszcza przez mechanizm dowolnego skatalogowania przyczyn pozwalających na niejawne rozpoznanie sprawy.

Wyrok SN z dnia 15 grudnia 2020 r., III UK 380/19

Standard: 64510 (pełna treść orzeczenia)