Kontratyp prawdziwości zarzutu dotyczącego postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną (art. 213 § 2 k.k.)

wskazać należy na cztery przesłanki, które dają podstawę do wyłączenia odpowiedzialności karnej oskarżonych w oparciu o kontratyp z art. 213§2 pkt 1 k.k.:

- pokrzywdzony pełni funkcję publiczną,

- zarzut został postawiony publicznie,

- zarzut jest prawdziwy,

- ustalono, że niezależnie od braku przestępstwa wynikającego z przyczyn określonych w art. 213 k.k. wyłączona jest również odpowiedzialność sprawców za zniewagę (art. 216 k.k.).

„Pełnienie funkcji publicznej” dla potrzeb zdekodowania normy art. 213 k.k. winno nastąpić w oparciu o wykładnię art. 115§19 k.k. Nie każda bowiem działalność publiczna korzysta z ustawowego przymiotu „pełnienia funkcji publicznej”. Trudno też przyjąć w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, że pokrzywdzony w ogóle zasiadał we „władzach” Spółdzielni Mieszkaniowej, a w szczególności, że był członkiem jej Zarządu, pełnił bowiem funkcję przewodniczącego rady Osiedla. Sądy obu instancji w najmniejszym stopniu nie tłumaczą w uzasadnieniach obu wyroków, jakie rozumienie „pełnienia funkcji publicznej” dla potrzeb rozstrzygnięcia niniejszej sprawy przyjęły i na czym je oparły. Jak wskazano to też wyżej, możliwość takiej konstatacji nie wynika z art. 115§19 k.k.

Przesłanki prawdziwości zarzutu tej nie można utożsamiać z szeroko pojętym prawem do krytyki, do czego zdają się odwoływać Sądy. Każdemu bowiem obywatelowi przysługuje konstytucyjne prawo do wyrażania swoich poglądów ( art. 54 Konstytucji RP), lecz z pewnością ochronie takiej nie podlega już stawianie nieprawdziwych zarzutów (również postawienie prawdziwych zarzutów może skutkować popełnieniem czynu zabronionego z art. 212 k.k. czy art. 216 k.k., gdy następuje to w określonej w ustawie formie).

Podstawowym zatem zadaniem Sądów rozstrzygających niniejszą sprawę było rozważenie, czy postawione oskarżycielowi zarzuty były prawdziwe. Dopiero odpowiedź na to pytanie pozwalała na przejście do analizy, czy zastosować należy unormowanie z art. 213 k.k. Na ostatnim etapie rozważań Sądu po uzyskaniu odpowiedzi we wskazanych powyżej kwestiach, winno być rozważenie, czy w tej sytuacji sprawcy ponoszą odpowiedzialność z art. 216 k.k.

Wyrok SN z dnia 13 października 2016 r., II KK 174/16

Standard: 20481 (pełna treść orzeczenia)