Zasady wykładni kontratypów ustawowych

Okoliczności wyłączające bezprawność czynu, czyli kontratypy, podobnie jak typy czynu zabronionego, muszą być określone i stypizowane. Już w samej nazwie „kontratyp” akcentowana jest wszak cecha typowości tych okoliczności, a więc możliwości ich opisu i zgeneralizowania na płaszczyźnie abstrakcyjnej. Trafny jest zatem pogląd, że „tak jak są opisane typy czynów zabronionych pod groźbą kary, tak mają także swój opis typy okoliczności wyłączających bezprawność czynu” (W. Wróbel, A. Zoll: Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2010, s. 341).

W przypadku kontratypów ustawowych zasady wykładni przepisów je statuujących winny być identyczne, jak wszystkich regulacji prawa karnego. Do najważniejszych z nich należą zaś: nakaz wykładni literalnej przepisów prawa karnego oraz zakaz stosowania wykładni rozszerzającej przepisów prawa karnego, jeżeli wykładnia taka miałaby prowadzić do rozszerzenia odpowiedzialności karnej oskarżonego. Oznacza to, że nie wolno zawężać (ale też - z uwagi na leżącą u jego podłoża kolizję dóbr - rozszerzać) granic ustawowego kontratypu poprzez wprowadzanie warunków, które w ustawie nie zostały wskazane oraz interpretować przepisu typizującego kontratyp w taki sposób, który zawęziłby lub rozszerzył jego granice w stosunku do rezultatu wykładni językowej.

Postanowienie SN z dnia 23 września 2016 r., III KK 41/16

Standard: 20468 (pełna treść orzeczenia)