Wzmianka o wykonalności prokuratorskiego postanowienia o zabezpieczeniu (art. 743 § 2 k.p.c.)

W postępowaniu zabezpieczającym wywołanym wydaniem postanowienia prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym (art. 291 § 1 i § 2 k.p.k.) będzie miał zastosowanie art. 743 § 2 k.p.c. Sąd Najwyższy w obecnym składzie podziela stanowisko Sądu Najwyższego przedstawione w uzasadnieniu postanowienia z dnia 12 lutego 2014 r., IV CSK 275/13 (nie publ.), że skoro art. 25 k.k.w. nie odnosi się do kwestii wykonania postanowienia prokuratora o zabezpieczeniu w zakresie obciążania nieruchomości podejrzanego hipoteką przymusową, to w tym zakresie należy stosować odpowiednio przepisy k.p.k. o zabezpieczeniu majątkowym (art. 1 § 2 k.k.w.).

Przepisy art. 292 § 1 k.p.k. i art. 293 § 1 k.p.k. odsyłają natomiast wprost do przepisów k.p.c. o zabezpieczeniu, w tym też – do art. 743 § 2 k.p.c. Wykładnia tego przepisu, uwzględniająca cel i funkcję zabezpieczeń majątkowych stosowanych przez prokuratora w postępowaniu przygotowawczym, prowadzi do wniosku, ze wzmianka o wykonalności prokuratorskiego postanowienia o zabezpieczeniu może pochodzić od prokuratora, który wydał postanowienie (art. 743 § 2 k.p.c.).

Nie można zatem podzielić stanowiska Sądu Okręgowego o konieczności zamieszczenia wspomnianej wzmianki przez sąd. Treść postanowienia prokuratora z dnia 27 września 2012 r. może prowadzić do wniosku, że spełnione zostało wymaganie przewidziane w art. 743 § 2 k.p.c., ponieważ zawarto w niej osobne i podpisane przez prokuratora stwierdzenie, iż „postanowienie powyższe jest natychmiast wykonalne” (art. 462 k.p.k.; k. 30-33 akt sprawy). O wykonalności tej przesądza brak możliwości zaskarżenia takiego postanowienia (por. art. 465 § 1 k.p.k.).

Postanowienie SN z dnia 11 lipca 2014 r., III CSK 257/13

Standard: 20435 (pełna treść orzeczenia)

Grożąca grzywna jako instytucja prawa karnego materialnego stanowi wyraz realizacji przez Państwo określonej polityki karnej (w tym prewencji ogólnej i indywidualnej) zmierzającej do ograniczania liczby popełnianych przestępstw (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 2010 r., III CZP 33/10, OSNC 2010 r., nr 12, poz.162).

Realizacja tego celu wymaga szybkiego i sprawnego wykonania zastosowanego przez prokuratora zabezpieczenia, skoro zabezpieczenie to stanowi publicznoprawny instrument gwarancji realnego ziszczenia się sankcji prawomocnie orzeczonej przez sąd karny (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 września 2004 r., SK 10/04, OTK-A 2004, Nr 8, poz. 80).

Art. 743 § 2 zdanie 2 k.p.c. przewiduje zaopatrzenie postanowienia o zabezpieczeniu (wykonywanego nie w drodze egzekucji, lecz w inny sposób) we wzmiankę o wykonalności przez przewodniczącego z urzędu, co należy rozumieć w ten sposób, że postanowienie o wzmiance jest wydawane w składzie jednego sędziego. O ile nie budzi wątpliwości, że wykonywanemu w drodze egzekucji postanowieniu prokuratora o zabezpieczeniu nadaje klauzulę wykonalności sąd, to sporne pozostaje, jaki organ nadaje wzmiankę o wykonalności postanowieniu prokuratora podlegającemu wykonaniu w inny sposób.

Uznać należy, że w świetle art. 743 § 2 zdanie 2 k.p.c. organem tym jest prokurator, który wydał postanowienie, a nie przewodniczący sądu (wydziału karnego), jak przyjął Sąd Okręgowy w zaskarżonym postanowieniu. Założeniem powyższego przepisu jest bowiem, aby wzmiankę o wykonalności nadał postanowieniu o zabezpieczeniu ten organ, który je wydał.

Za taką wykładnią wspomnianego przepisu przemawia także to, że w art. 743 § 2 k.p.c. mowa jest o działaniu przewodniczącego nadającego z urzędu wzmiankę o wykonalności postanowieniu o zabezpieczeniu pochodzącemu od sądu, natomiast w rozpatrywanym przypadku wzmianka ta musiałaby być nadana postanowieniu prokuratora przez przewodniczącego wydziału karnego sądu rejonowego działającego nie z urzędu, lecz na wniosek prokuratora. Jeśli, co już akcentowano, funkcją takiej wzmianki jest potrzeba wykazania przez prokuratora przed sądem wieczystoksięgowym, że postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia przez obciążenie nieruchomości podejrzanego hipoteką przymusową podlega wykonaniu, to wystarczające jest stwierdzenie faktu wykonalności tego postanowienia przez organ, który je wydał, czyli prokuratora. Istotne znaczenia ma, także już wyżej podnoszony, czynnik czasu i postulat podyktowanego interesem publicznym szybkiego działania prokuratora w celu zabezpieczenia w toku śledztwa grożącej podejrzanemu kary grzywny. Powyższe rozważania prowadzą do wniosku o zasadności sformułowanych w skardze kasacyjnej zarzutów naruszenia art. 743 § 2 zdanie 2 k.p.c. oraz art.110 u.k.w.h. przez przyjęcie przez Sąd Okręgowy, iż warunkiem wpisu hipoteki przymusowej jest zaopatrzenie postanowienia prokuratora we wzmiankę o wykonalności przez przewodniczącego.

Postanowienie SN z dnia 12 lutego 2014 r., IV CSK 275/13

Standard: 20436 (pełna treść orzeczenia)