Zapobieżenie popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa (art. 258 § 3 k.p.k.)

Art. 258 § 3 k.p.k. stanowi szczególną podstawę stosowania środków zapobiegawczych i ma charakter wyjątkowy. Stosowanie środka zapobiegawczego na tej podstawie sprawia, że zastosowany środek będzie miał charakter prewencyjny, co stanowi odstępstwo od procesowego charakteru środków zapobiegawczych.

Żeby możliwe było zastosowanie środka zapobiegawczego na podstawie przepisu art. 258 § 3 k.p.k., musi zachodzić uzasadniona obawa, że oskarżony popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, a zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził, co oznacza, że obawa popełnienia przestępstwa nie musi wynikać jedynie z groźby jego popełnienia, lecz chociażby z okoliczności sprawy, np. gdy oskarżony podjął przygotowania do popełnienia nowego przestępstwa wymienionego w art. 258 § 3 k.p.k. albo też oskarżony usiłował popełnić zaplanowane wcześniej zabójstwo, lecz na skutek obezwładnienia go nie zdołał tego uczynić i następnie groził jego popełnieniem.

Okoliczność kierowania przez oskarżonego gróźb karalnych – choć istotna w kontekście art. 258 § 3 k.p.k. zd. ostatnie – nie może automatycznie przesądzać o konieczności zastosowania najsurowszego środka zapobiegawczego. Podstawową bowiem przesłanką zastosowania tymczasowego aresztowania na podstawie tego przepisu jest istnienie uzasadnionej obawy, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu. Obawa ta musi przy tym być na tyle silna, aby tymczasowe aresztowania mogło jawić się jako jedyny środek ją niwelujący. Inna ocena pozostawałaby w opozycji względem art. 258 § 4 k.p.k., który stanowi dyrektywę adekwatności związaną z wyborem proporcjonalnego środka zapobiegawczego.

Skoro zatem przy decyzji o zastosowaniu określonego środka zapobiegawczego ustawodawca nałożył na sąd obowiązek uwzględnienia rodzaju i charakteru obawy wskazanej m. in. w art. 258 § 3 k.p.k., przyjętej za podstawę stosowania danego środka oraz nasilenie ich zagrożenia dla prawidłowego przebiegu postępowania w określonym jego stadium, to przyjąć trzeba, że wybór właściwego środka zapobiegawczego nie może zostać dokonany w oderwaniu od kompleksowego uwzględnienia całokształtu faktycznego sprawy oraz cech osobowościowych oskarżonego. 

Postanowienie SN z dnia 30 sierpnia 2022 r., III KZ 45/22

Standard: 74993 (pełna treść orzeczenia)