Przedawnienie karalności przestępstwa prywatnoskargowego w przypadku objęcia ścigania przez prokuratora

Zgodnie z art. 101 § 2 k.k., karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia. Z kolei, jak stanowi art. 102 k.k., jeżeli w okresie, o którym mowa w art. 101 § 2, wszczęto postępowanie, karalność przestępstwa ustaje z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu. W konsekwencji, ściganie karne przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego, jeśli pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy w ciągu roku, ustaje zawsze po upływie 6 lat od popełnienia czynu.

Z utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że nawet, gdy dojdzie do objęcia przestępstwa prywatnoskargowego ściganiem z urzędu w trybie art. 60 § 1 k.p.k., to także wówczas należy stosować terminy przedawnienia określone w art. 101 § 2 k.k. oraz z art. 102 k.k. A zatem, jeżeli sąd przyjmuje, że popełniono przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego, to niezależnie od rodzaju skargi i wyrażonej w niej prawnej oceny czynu, a także trybu postępowania, stosuje sąd właściwe dla tego rodzaju przestępstwa przepisy o przedawnieniu. Pięcioletni okres przewidziany w art. 102 k.k. biegnie wówczas od zakończenia okresów przedawnienia wskazanych w art. 101 § 2 k.k. Terminy te obowiązują również prokuratora, jeżeli obejmie taki czyn ściganiem (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 kwietnia 2018 r., III KK 121/18, LEX nr 2490902; z dnia 13 maja 2009 r., II KK 78/09, LEX nr 507933; z dnia 23 kwietnia 2008 r., V KK 5/08, OSNKW 2008, z. 8, poz. 64; z dnia 13 grudnia 2000 r., II KKN 199/98, OSNKW 2001, z. 3 – 4, poz. 19).

Pogląd ten został zaakceptowany również w doktrynie, gdzie podkreśla się, że należy go „w pełni podzielić, bowiem przedawnienie karalności jest instytucją prawa karnego materialnego i nie może być modyfikowane przez prawo procesowe w taki sposób, że prokuratora miałby wiązać wyłącznie termin 3 lat od daty popełnienia czynu” (zob. M. Borodziuk, Skazanie za przestępstwo prywatnoskargowe lub wykroczenie na etapie postępowania odwoławczego. Prok. i Pr. 2015, nr 7 - 8, s. 75). Dalej autor podniósł – „stwierdzić należy, że art. 102 k.k. w żaden sposób nie różnicuje postępowania o przestępstwo publiczno- i prywatnoskargowe, co przekonuje, że w razie wszczęcia któregokolwiek z nich przeciwko określonej osobie termin przedawnienia ulega przedłużeniu o liczbę lat wynikającą z właściwej kwalifikacji prawnej czynu, niezależnie od trybu, w jakim postępowanie to zostało faktycznie przeprowadzone” (zob. M. Borodziuk, Skazanie…, op. cit., s. 77; podobnie: E. Plebanek, Kilka uwag o przedawnieniu przestępstw prywatnoskargowych na marginesie wyroku SN z dnia 13 maja 2009 r., II KK78/09. Cz.PKiNP 2010, Nr 3, s. 161 – 162 i 166).

Wyrok SN z dnia 9 stycznia 2019 r., V KK 427/18

Standard: 21379 (pełna treść orzeczenia)

Przestępstwo z art. 157 § 2 k.k. jest ścigane z oskarżenia prywatnego i w związku z tym stosownie do treści art. 101 § 2 k.k. jego karalność ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia.

Terminy te obowiązują również prokuratora, jeżeli obejmuje on taki czyn ściganiem. Jednocześnie w analizowanym przypadku nie doszło do przedłużenia terminu tego przedawnienia o okres wskazany w art. 102 k.k., albowiem postępowanie co do tego czynu wszczęto w dniu 7 stycznia 2015 r, a zatem po upływie czasu wskazanego w art. 101 § 2 k.k.

Wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2018 r., III KK 121/18

Standard: 20426 (pełna treść orzeczenia)