Ciąg przestępstw w wyroku łącznym (art. 91 § 3 k.k.)

Kara orzekana wyrokiem łącznym na podstawie art. 91 § 3 k.k., w sytuacji, gdy sprawca został skazany dwoma lub więcej wyrokami za przestępstwa należące do ciągu przestępstw określonego w art. 91 § 1 k.k., jest karą łączną, której podstawę stanowią kary z osobna wymierzone za te przestępstwa. Dolną granicą tej kary jest najwyższa z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa, a górną - suma tych kar, która jednak nie może przekroczyć górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, przewidzianego w przepisie, którego znamiona każde z tych przestępstw wyczerpuje.

Ciąg przestępstw może być utworzony także w wyroku łącznym obejmującym prawomocne wyroki skazujące za przestępstwa popełnione w warunkach określonych w art. 91 § 1 k.k. Kara orzekana na podstawie art. 91 § 3 k.k. ma charakter kary łącznej, której górna granica wyznaczona jest w tym przepisie". W uzasadnieniu prokurator odwołał się, między innymi, do uzasadnienia rządowego projektu Kodeksu karnego, gdzie w odnośnym fragmencie dotyczącym art. 91 § 3 k.k. stwierdza się, że "orzeczenie o karze za tak utworzony ciąg przestępstw następuje w drodze szczególnego wyroku łącznego". Wywodził, że wystąpienie ciągu przestępstw może być stwierdzone także w wyroku łącznym obejmującym orzeczenia zawarte w poszczególnych wyrokach jednostkowych, przy czym specyficzność tego wyroku łącznego wynika stąd, że granice kary w nim orzekanej, w gruncie rzeczy kary łącznej, określono inaczej niż w art. 86 § 1 k.k.

Nie można zaakceptować wykładni art. 91 § 3 k.k., w której zakłada się, że wymierzenie kary za ciąg przestępstw powoduje, iż kary orzeczone wcześniej w prawomocnych wyrokach podlegających łączeniu traktuje się per non est. Prowadziłoby to do ewidentnego naruszenia powagi rzeczy osądzonej. Dla prawidłowej wykładni art. 91 § 3 k.k. w aspekcie przedstawionego zagadnienia rozstrzygające znaczenie ma natomiast to, że karę na tej podstawie wymierza się wyrokiem łącznym. Wyrok łączny jest instytucją prawa karnego procesowego unormowaną w rozdziale 60 Kodeksu postępowania karnego, ale bazuje na materialnoprawnej konstrukcji kary łącznej za zbiegające się przestępstwa.

Z art. 569 § 1 k.p.k. wynika, że wyrok łączny wydaje się, jeżeli zachodzą warunki do orzeczenia kary łącznej w stosunku do osoby prawomocnie skazanej wyrokami różnych sądów. Przedmiotem postępowania jest tylko łączenie orzeczonych kar na zasadzie określonej w art. 85 k.k., ujętej w słowach: "biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa". Rezultat łączenia kar nie zmienia treści prawomocnych wyroków objętych postępowaniem. Zachowują one nadal swoją integralność, aczkolwiek orzeczone w nich kary (ew. środki karne) podlegają wykonaniu w wymiarze wynikającym z połączenia.

W postępowaniu o wydanie wyroku łącznego nie ma prawnych podstaw do wprowadzania jakichkolwiek zmian w treść prawomocnych wyroków. Może to nastąpić tylko na skutek uwzględnienia nadzwyczajnych środków zaskarżenia, a więc kasacji lub wznowienia postępowania. Wtedy jednak, w myśl art. 575 § 2 k.p.k., wyrok łączny, a więc także wydany w trybie art. 91 § 3 k.k., traci moc.

Uchwała SN z dnia 30 września 2014 r., I KZP 20/14

Standard: 20379 (pełna treść orzeczenia)