Wyłączenie zastosowania art. 431 k.c. do zwierząt kierowanych przez człowieka
Odpowiedzialność z tytułu szkody wyrządzonej przez zwierzęta (art. 431 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Zasada odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez zwierzę nie jest zależna od zdolności do efektywnego pokierowania nim przez człowieka, lecz od tego czy wyrządzając szkodę zwierzę jest w ogóle kierowane przez człowieka, czy też nie będąc jego narzędziem, np. puszczone wolno, wyrządza szkodę w wyniku samoistnego i niezależnego od człowieka zachowania się. Z punktu widzenia przedstawionych zasad koń, na którym jechała powódka był zwierzęciem przez nią kierowanym, niezależnie od tego, w jakim stopniu była ona w stanie ostatecznie zapanować nad jego zachowaniem. Skuteczność czynności kierującego w takiej sytuacji jest w praktyce zawsze wypadkową wielu czynników takich, jak umiejętności jeźdźca, cechy zwierzęcia, oraz ryzyko związane z nieprzewidywalnością jego zachowań.
Przepisy art. 431 k.c. mają zastosowanie tylko wtedy, gdy zwierzę wyrządza szkodę z własnego popędu, a więc w wyniku samoistnego, niezależnego od człowieka zachowania się. Jeżeli natomiast zwierzę jest tylko narzędziem człowieka, a więc gdy jest przez niego kierowane czy to w zaprzęgu, czy przy jeździe konnej, czy też w sytuacji, gdy jest prowadzone, to odpowiedzialność za szkody wyrządzone zachowaniem się zwierzęcia opierała się i nadal opiera się na zasadach ogólnych, tzn. według zasad sformułowanych w art. 415 k.c.
Z powyższego wynika, że w sytuacji, gdy zwierzę jest kierowane, nie wchodzi w ogóle w rachubę odpowiedzialność na zasadzie słuszności przewidziana w art. 431 § 2 k.c., a jeżeli chodzi o szkodę zawinioną, to brak jest podstaw do przyjęcia domniemania winy właściciela zwierzęcia lub tego, kto się nim posługuje, więc ich wina musi być wykazana na ogólnych zasadach (art. 415 k.c.)
Wyrok SO w Łodzi z dnia 10 września 2014 r., III Ca 438/14
Standard: 73273 (pełna treść orzeczenia)
Odpowiedzialność na podstawie art. 431 § 1 k.c. znajdzie zastosowanie wyłącznie wówczas, gdy zwierzę wyrządzi szkodę z własnego popędu, co należy rozumieć jako zachowanie się zwierzęcia całkowicie niezależne od woli człowieka.
Gdy zwierzę jest narzędziem w rękach człowieka (na przykład było ujeżdżane lub prowadzone na smyczy), to odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zachowaniem się zwierzęcia opiera się na zasadach ogólnych, a więc na podstawie art. 415 k.c., czego konsekwencją jest obowiązek wykazania winy.
Gdy mamy do czynienia z wykorzystaniem zwierzęcia jako narzędzia, co ma miejsce w sytuacji zastosowania odpowiednich środków w celu przejęcia nad zwierzęciem fizycznej kontroli, nie znajdzie także w ogóle zastosowania odpowiedzialność na zasadzie słuszności przewidziana w art. 431 § 2 k.c. (por. wyrok SN z dnia 06 czerwca 1968 r., I Cr 148/68).
Jeśli chodzi o szkodę zawinioną, to odpada domniemanie winy właściciela zwierzęcia lub tego, kto się nim posługuje, która musi być wykazana na ogólnych zasadach (art. 415 k.c.).
Wyrok SA w Warszawie z dnia 26 maja 2014 r., I ACa 995/13
Standard: 73261 (pełna treść orzeczenia)