Trudna sytuacja materialna; korzystanie ze zwolnienia od kosztów sądowych jako szczególnie uzasadniony wypadek (art. 102 k.p.c.)
Odstąpienie od obciążania kosztami procesu na podstawie art. 102 k.p.c.
Sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet bardzo niekorzystna, nie stanowi podstawy zwolnieniaz mocy art. 102 k.p.c. od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające, ale łącznie ze wspomnianą trudną sytuacją finansową wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego w rozumieniu powołanego przepisu.
Wyrok SO w Łodzi z dnia 22 września 2017 r., XIII Ga 363/17
Standard: 72294 (pełna treść orzeczenia)
Sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, że strona bez uszczerbku dla utrzymania własnego i członków rodziny nie byłaby w stanie ponieść kosztów sądowych, nie stanowi podstawy zwolnienia – na podstawie art. 102 k.p.c. – z obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające, lecz łącznie z trudną sytuacją ekonomiczną wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego.
Do zastosowania przepisu art. 102 k.p.c. nie wystarcza tylko zła sytuacja majątkowa strony. Przepis wymaga, by wystąpiły okoliczności szczególne. Nie jest taką szczególną okolicznością sam fakt zwolnienia strony od kosztów sądowych, ani jej wiek.
Wyrok SO w Lublinie z dnia 21 grudnia 2016 r., II Ca 656/16
Standard: 20583 (pełna treść orzeczenia)
Fakt , że pozwana otrzymuje wynagrodzenie o wysokości najniższej płacy krajowej, a przy tym te bardzo skromne środki musi przeznaczyć przede wszystkim na pokrycie kosztów własnego utrzymania oraz osób wspólnie z nią zamieszkujących szczególnie małoletnich wnuków uzasadnia , zdaniem Sądu II instancji zastosowanie wobec niej dobrodziejstwa wynikające z normy art. 102 kpc.
Wyrok SA w Krakowie z dnia 3 czerwca 2014 r., I ACa 438/14
Standard: 28232 (pełna treść orzeczenia)
Sam brak wysokich dochodów, czy też nieposiadanie nieruchomości nie stanowi podstawy odstąpienia przez Sąd od stosowania - podstawowej w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach - zasady odpowiedzialności za wynik sprawy. Gdyby intencją ustawodawcy było uzależnienie powstania obowiązku zwrotu przeciwnikowi kosztów procesu od sytuacji majątkowej zobowiązanego, to z pewnością nie wprowadziłby on do ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych art. 108, wskazującego, że od obowiązku tego nie zwalnia nawet zwolnienie strony od kosztów sądowych.
Aby sytuacja majątkowa implikować mogła zastosowaniem art. 102 k.p.c., konieczne jest stwierdzenie, że zaistniały jeszcze inne związane z przebiegiem procesu, bądź pozostające na zewnątrz fakty, zasługujące na miano szczególnych. Powódka winna liczyć się - w przypadku przegrania procesu – z ujemnymi konsekwencjami majątkowymi w postaci konieczności zwrotu przeciwnikowi poniesionych przez niego celowych kosztów procesu dla obrony jego praw.
Wyrok z dnia 20 lutego 2013 r., I ACa 747/12
Standard: 28156 (pełna treść orzeczenia)
Powódka domagając się zastosowania art. 102 k.p.c. przy orzekaniu o kosztach procesu za drugą instancję powołała się na trudną sytuację majątkową i osobistą. Taka jednak sytuacja co do zasady sama przez się nie decyduje o możliwości skorzystania z przewidzianego tym przepisem dobrodziejstwa dla strony, która uległa w swoich żądaniach. Stosownie do art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, z poź. zm.) zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.
Postanowienie SN z dnia 26 września 2012 r., II CZ 103/12
Standard: 20280 (pełna treść orzeczenia)
Sama okoliczność, że powód, ze względu na swoją trudna sytuację życiową i majątkową, korzystał ze zwolnienia od kosztów sądowych nie jest wystarczająca do przyjęcia, że w sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, o którym mowa w art. 102 k.p.c. Zgodnie bowiem z art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.), zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.
Zwolnienie od kosztów sądowych nie może pociągać za sobą automatycznie konsekwencji w postaci przyjęcia, że zachodzi "wypadek szczególnie uzasadniony" w rozumieniu art. 102 k.p.c. (postanowienie SN z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09).
Celem instytucji zwolnienia od kosztów sądowych jest zagwarantowanie prawa strony dostępu do sądu, które to prawo nie powinno być ograniczane ze względu na sytuację materialną strony. Uwzględnienie tego celu odpada w sytuacji, gdy sąd rozstrzyga o kosztach procesu między stronami (por. postanowienie SN z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11).
Postanowienie SN z dnia 8 grudnia 2011 r., IV CZ 111/11
Standard: 20278 (pełna treść orzeczenia)
Powódka nie została obciążona kosztami postępowania kasacyjnego z uwagi na jej sytuację materialną i życiową (art. 102 k.p.c.).
Wyrok SN z dnia 22 września 2011 r., V CSK 401/10
Standard: 69684 (pełna treść orzeczenia)
Zwolnienie od kosztów sądowych nie może automatycznie pociągać za sobą konsekwencji w postaci przyjęcia, że zachodzi "wypadek szczególnie uzasadniony", pozwalający na zastosowanie art. 102 k.p.c.
Postanowienie SN z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09
Standard: 20279 (pełna treść orzeczenia)