Działanie w warunkach dopuszczalnego ryzyka gospodarczego

Podejmując decyzje gospodarcze, przedsiębiorca ma przecież obowiązek ocenić związane z nimi ryzyko niepowodzenia (zob. wyr. SA we Wrocławiu z 29.02.2012 r., II AKa 28/12). Nie oznacza to, że niedozwolone jest podejmowanie jakiegokolwiek ryzyka, gdyż w praktyce oznaczałoby to unicestwienie działalności gospodarczej.

Podejmując decyzje gospodarcze, przedsiębiorca ma obowiązek ocenić ewentualne ryzyko związane z tymi decyzjami. Stopień przewidywanego ryzyka często ma dla niego decydujące znaczenie przy podjęciu decyzji gospodarczej.

Ponosząc odpowiedzialność prawną za podjęte decyzje, przedsiębiorca nie może bagatelizować ryzyka gospodarczego, a przeciwnie powinien być przygotowany na wszelkie niebezpieczeństwa wynikające ze specyfiki obrotu gospodarczego i być w stanie, przed podjęciem każdej decyzji, zlokalizować ewentualne źródła ryzyka.

Wyrok SA w Wrocławiu z dnia 11 października 2023 r., II AKa 160/22

Standard: 78359 (pełna treść orzeczenia)

Konstrukcja występku polegającego na nadużyciu zaufania z art. 296 k.k. zakłada, że w przypadku jego typu nieumyślnego istnieje pewien zakres dopuszczalnego ryzyka w ramach, którego nie stanowi czynu zabronionego zachowanie, jakiego skutkiem jest spowodowanie szkody mniejszej niż znaczna. Zachowanie oskarżonej nie wyczerpywałoby znamion czynu zabronionego gdyby więc dopuściła się go nieumyślnie, a wartość powstałej szkody była nie większa niż 200 000 zł. 11.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 16 grudnia 2021 r., II AKa 149/21

Standard: 78386 (pełna treść orzeczenia)

Działalność gospodarcza jest tą sferą aktywności, z którą związane jest ryzyko. O ile niemal każde zagadnienie sporne związane z jej prowadzeniem z inicjatywy uprawnionych organów może zostać poddane ocenie w oparciu o zasady określone w przepisach prawa cywilnego, gospodarczego, czy administracyjnego a te obszary prawa zasadniczo temu służą, to już ich analiza prawno-karna jest zabiegiem znacznie trudniejszym.

Przypisanie zachowaniom podjętym w związku z działalnością gospodarczą cech przestępnych z art. 296 kk (zatem bezprawności, karygodności i zawinienia) jest zabiegiem skomplikowanym i wymaga uwzględnienia w karnoprawnej ocenie złożoności specyficznych warunków obrotu gospodarczego. Dla przypisania sprawcy karalnej niegospodarności niezbędne jest wykazanie, że swoim zamiarem, a zatem wolą i świadomością, obejmował wszystkie znamiona strony przedmiotowej przestępstwa. 

Zwalczanie niegospodarności powinno opierać się na zasadzie ultima ratio regulacji prawnych, zatem przede wszystkim środkami z dziedziny ekonomiki, organizacji i zarządzania oraz przez prawo gospodarcze, administracyjne i cywilne a także przy użyciu środków z zakresu odpowiedzialności służbowej, dyscyplinarnej i porządkowej.

Niegospodarność karalna odnosi się do kryminalizacji wąskiego zakresu nieodpowiedniego gospodarowania, chroniąc w tym trybie interesy uczestników obrotu gospodarczego przed szkodliwą niegospodarnością menadżerów prowadzących cudze sprawy gospodarcze. Sąd karny nie jest zatem uprawniony do ingerowania w wolność działalności gospodarczej, skoro wszelkie ograniczenia w tym zakresie mogą wynikać tylko z ustawy i są dopuszczalne tylko ze względu na ważny interes publiczny. Taki występuje zawsze, gdy dotyczy gospodarowania środkami publicznymi

Wyrok SA w Warszawie z dnia 17 września 2021 r., II AKa 26/21

Standard: 78387 (pełna treść orzeczenia)