Wyłudzenie poświadczenia nieprawdy w akcie notarialnym przez podstępne wprowadzenie w błąd notariusza

O fakcie odwołania pełnomocnictwa oskarżony dowiedział się już w dniu 10 lutego 2010 r. W tej sytuacji nie ulega wątpliwości, że W.P., sprzedając jako pełnomocnik Ł.P. nieruchomość położoną w D., miał świadomość tego, że w rzeczywistości nie jest umocowany do dokonania tej czynności. A zatem, skoro przed notariuszem realizującym tę czynność przedłożył pełnomocnictwo udzielone mu przez Ł.P. i nieprawdziwie oświadczył, że nie zostało ono odwołane, to tym samym podstępnie wprowadził tego notariusza w błąd, w konsekwencji czego doszło do sporządzenia aktu notarialnego odzwierciedlającego umowę kupna - sprzedaży wspomnianej nieruchomości. Takie zachowanie oskarżonego wyczerpuje znamiona przestępstwa stypizowanego w art. 272 k.k.

Podstępne wprowadzenie w błąd funkcjonariusza publicznego (między innymi art. 272 k.k.) jest kwalifikowaną formą działania wprowadzającego w błąd, a więc polega na działaniach przebiegłych, których wykrycie wymaga uwagi wychodzącej ponad miarę przeciętną, by nie paść ofiarą błędu. Samo fałszywe informowanie nie jest jeszcze podstępem (vide: wyrok SA w Krakowie z dnia 8 marca 2001 r., II AKa 33/01).

Dla wyczerpania omawianej tematyki, to jest tematyki związanej z oceną prawną czynu przypisanego oskarżonemu, należy jeszcze przytoczyć, zasługujący na pełną akceptację i niemalże idealnie wpisujący się także w realia rozpoznawanej sprawy, pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uzasadnieniu postanowienia z dnia 4 stycznia 2005 r., III KK 286/04. Ów pogląd, który to należy traktować jako kwintesencję zaprezentowanych w tym miejscu rozważań, sprowadza się zaś do następującej tezy: „wprowadzenie do treści aktu notarialnego nieprawdziwych elementów, i to w części decydującej o skuteczności zawieranej umowy, prowadzi nie tylko do uzyskania potwierdzenia tych okoliczności, ale wywołuje dalej idący rezultat w postaci potwierdzenia jako ważnej (a nawet wprowadzenia do obrotu prawnego) umowy, która w istocie nie została skutecznie zawarta. W ten sposób akt notarialny, który zawiera nieprawdziwe oświadczenia stron co do okoliczności mających istotne znaczenie z punktu widzenia przeprowadzanej czynności, stanowi wyłudzenie potwierdzenia nieprawdy - co najmniej w odniesieniu do sytuacji, gdy ważność czynności zależy od zachowania formy notarialnej”.

Wyrok SA w Szczecinie z dnia 6 kwietnia 2017 r., II AKa 44/17

Standard: 19449 (pełna treść orzeczenia)

Odpowiedzialność na gruncie art. 272 k.k. wchodzi także w grę, gdy notariusz zostanie podstępnie wprowadzony w błąd poprzez przedłożenie mu nieprawdziwych oświadczeń oraz nieautentycznych lub nierzetelnych dokumentów. Notariusz jest bowiem funkcjonariuszem publicznym (art. 115 § 13 pkt 3 k.k.) i sporządzając akt notarialny poświadcza zawarte w nim informacje dotyczące również tego, że nabywający nieruchomość rolną posiadają określone w ustawie kwalifikacje. W jego kompetencji podczas sporządzania aktów notarialnych leży sprawdzenie, czy osoba ubiegająca się o nabycie nieruchomości rolnej posiada przewidziane prawem uprawnienia czy też nie. Nie jest też tak, że rola notariusza przy sporządzaniu aktu notarialnego jest całkowicie bierna i ogranicza się wyłącznie do spisania treści oświadczeń stron. Przepisy ustawy Prawo o notariacie nakładają na niego wymagania przestrzegania prawa zarówno w sensie formalnym (art. 2 § 1- zgodność co do formy), jak i w zakresie zgodności z prawem materialnym (art. 81 - zgodność co do treści). W trakcie sporządzania aktu notarialnego notariusz pełni więc czynną rolę, zaś jego obowiązkiem jest m.in. czuwanie, czy dokonywana przez strony czynność prawna nie pozostaje w sprzeczności z obowiązującymi przepisami prawa.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 29 lipca 2016 r., II AKa 479/15

Standard: 79234 (pełna treść orzeczenia)