Pojęcie „ osoba psychiczna objęta oparciem społecznym w rozumieniu art. 29 ust. 3 u.o.z.p.

Zgodnie z art. 29 ust. 3 u.o.z.p. legitymację do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania o wyrażenie przez sąd zgody na przyjęcie osoby psychicznie chorej bez jej zgody ma, poza osobami bliskimi wymienionymi w ust. 2, także organ do spraw pomocy społecznej w stosunku do osoby objętej oparciem społecznym.

Art. 8 ust. 1 u.o.z.p. stanowi, że oparcie to udzielane jest m.in. osobom chorym psychicznie, które z powodu choroby mają poważne trudności w życiu codziennym, zwłaszcza w kształtowaniu swoich stosunków z otoczeniem. W ust. 2 zostało doprecyzowane pojęcie "oparcie społeczne" przez wskazanie, że polega ono na podtrzymywaniu i rozwijaniu umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, organizowaniu w środowisku społecznym pomocy ze strony rodziny lub innych wymienionych grup społecznych oraz na udzielaniu pomocy finansowej, rzeczowej i innych świadczeń na zasadach określonych w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t. Dz. U. z 2015 r. poz. 163). Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. Nr 198, poz. 1598 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 50 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej, oprócz innych form pomocy wymienia takie, które mają pomóc choremu w sytuacjach kryzysowych (poradnictwo i wsparcie psychologiczne), interwencje kryzysowe, rozmowy terapeutyczne, wspieranie procesu leczenia przez pomoc w dostępie do świadczeń zdrowotnych, uzgadnianie i pilnowanie terminów wizyt lekarskich, czy pilnowanie przyjmowania leków. Przedmiotowy zakres pojęcia "oparcie społeczne" jest więc szeroki i nie ma racji skarżąca twierdząc, że jest to nieistotne dla rozstrzygnięcia.

Udzielanie oparcia społecznego nie jest związane tylko z działaniami mającymi na celu polepszenie warunków socjalno - bytowych osoby chorej psychicznie ale również polegającymi na poprawie jej funkcjonowania środowisku społecznym, eliminowaniu źródeł konfliktów czy na interwencji w sytuacji kryzysowej spowodowanej degradacją ról społecznych chorego psychicznie w rodzinie, miejscu zamieszkania czy pracy. Nie można pomijać specyfiki sytuacji osoby chorej, która często nie ma poczucia choroby i z racji jej charakteru nie może racjonalnie oceniać własnej sytuacji zdrowotnej, stopnia zaburzenia funkcjonowania społecznego i potrzeby pomocy w określonym zakresie. Odmowa przyjęcia pomocy społecznej, gdy istnieją obiektywne przesłanki do jej udzielenia z uwagi na dobro osoby chorej, nie może być utożsamiana z nieobjęciem tej osoby oparciem społecznym.

Osoba psychicznie chora jest objęta oparciem społecznym w rozumieniu art. 29 ust. 3 u.o.z.p. także wtedy, gdy organ pomocy społecznej podejmuje konkretne działania zmierzające do udzielenia tego oparcia, a osoba chora psychicznie odmawia jego przyjęcia z przyczyn wywołanych chorobą. W niniejszej sprawie wnioskodawca podejmował działania polegające zarówno na próbie zapewnieniu skarżącej opieki lekarskiej i właściwego dla jej choroby leczenia jak i na interwencjach kryzysowych, co uzasadnia przyjęcie, że miał legitymację do wystąpienia z wnioskiem o wydanie orzeczenia na podstawie art. 29 u.o.z.p.

Postanowienie SN z dnia 5 lutego 2016 r., IV CSK 710/15

Standard: 19367 (pełna treść orzeczenia)