Podstępne nakłonienie lub użycie groźby wobec spadkodawcy do sporządzenia lub odwołania testamentu (art. 928 § 1 pkt 2 k.c.)
Podstawy uznania spadkobiercy za niegodnego
Sporządzenia testamentu w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, w żadnym razie nie może być utożsamiany z podstępnym, czy nakłonieniem spadkodawcy za pomocą groźby do sporządzenia/odwołania testamentu. Fakty te mogą współistnieć, ale wadliwość oświadczenia woli wynikająca z braku zdolności testowania, sama z siebie nie dowodzi podstępu, czy groźby. Jako przykład podstępnego działania orzecznictwo przywołuje postępowanie spadkobiercy ustawowego, który wiedząc o zamiarze spadkodawcy sporządzenia testamentu na rzecz innej osoby, nakłania spadkodawcę do sporządzenia testamentu maszynowego, wiedząc, iż testament taki będzie nieważny.
Wyrok SO we Wrocławiu z dnia 23 stycznia 2015 r., I C 1001/12
Standard: 37711 (pełna treść orzeczenia)
Przesłanka uznania za niegodnego w postaci podstępnego działania spadkobiercy w stosunku do spadkodawcy spełniona może być jedynie wtedy, gdy spadkodawca w związku z działaniami spadkobiercy sporządza czy też odwołuje testament wbrew swojej rzeczywistej woli.
Wyrok SA w Warszawie z dnia 18 grudnia 2014 r., VI ACa 304/14
Standard: 35744 (pełna treść orzeczenia)
W ustalonym stanie faktycznym nie sposób przyjąć, że spadkobierczyni użyła podstępu lub groźby, aby nakłonić Anielę C. do sporządzenia testamentu określonej treści. Użycie podstępu lub groźby musi prowadzić do sytuacji, w której spadkodawca sporządza testament wbrew swojej rzeczywistej woli. Tymczasem z dokonanych ustaleń, nie kwestionowanych w kasacji, wynika, że spadkodawczyni od pewnego czasu nosiła się z zamiarem powołania Małgorzaty W. do dziedziczenia po sobie. Świadczy o tym m.in. sporządzenie wcześniej testamentu własnoręcznego o identycznej treści. Dokonane rozrządzenie powtórzone zostało następnie w testamencie notarialnym. Okoliczność, że pozwana zadbała o swoje interesy sprowadzając do leżącej w szpitalu Anieli C. notariusza nie może być utożsamiana z użyciem podstępu czy groźby w celu skłonienia testatora do sporządzenia testamentu określonej treści. Nie może o tym świadczyć także wystąpienie z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku w kilka dni po śmierci spadkodawczyni. Wprawdzie nie jest to postępowanie zgodne z powszechnie przyjętymi obyczajami, ale także nie może świadczyć o istnieniu przesłanek niegodności dziedziczenia.
Podkreślić należy, że niegodność dziedziczenia występuje w sytuacjach wyjątkowych, kiedy postępowanie spadkobiercy jest tak dalece naganne, iż uzasadnia odsunięcie go od dziedziczenia po określonym spadkodawcy i traktowanie tak, jakby nie dożył otwarcia spadku (art. 928 § 2 KC). Stąd możliwość uznania spadkobiercy za niegodnego występuje w sytuacjach enumeratywnie wymienionych w Kodeksie cywilnym (art. 928 § 1). Inne zachowania się spadkobiercy, nawet jeżeli mogłyby być oceniane ujemnie z punktu widzenia ogólnie przyjętych obyczajów, nie mogą stanowić wystarczającej podstawy do zastosowania tak daleko idącej sankcji.
Wyrok SN z dnia 10 grudnia 1999 r., II CKN 627/98
Standard: 19342