Prawo do integralności artystycznego wykonania, ochrona więzi artysty z wykonaniem (art. 86 ust. 1 pkt 1 Pr.Aut.)

Przepis art. 86 ust. 1 pkt 1 Pr. aut stanowi, że artyście wykonawcy przysługuje,w granicach określonych przepisami ustawy, wyłączne prawo do ochrony dóbr osobistych, w szczególności w zakresie:

a) wskazywania go jako wykonawcy, z wyłączeniem przypadków, gdy pominięcie jest zwyczajowo przyjęte,

b) decydowania o sposobie oznaczenia wykonawcy, w tym zachowania anonimowości albo posłużenia się pseudonimem,

c) sprzeciwiania się jakimkolwiek wypaczeniom, przeinaczeniom i innym zmianom wykonania, które mogłyby naruszać jego dobre imię.

Prawo do integralności artystycznego wykonania, jak i inne prawa osobiste artysty wykonawcy, chronią więź artysty z wykonaniem. Tak rozumiana funkcja prawa do integralności wykonania rozstrzyga o tym, że oceny naruszenia tego prawa są zależne od ustalenia ingerencji w więź artysty z wykonaniem; zatem jedynie usunięcie lub naruszenie więzi między wykonaniem a cechami indywidualizującymi artystę wykonawcę w tym konkretnym wykonaniu można kwalifikować jako nieuprawnione wkroczenie w prawo do nienaruszalności wykonania (np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 sierpnia 2004 r., VI ACA 27/04, OSA 2005/11/41).

Sąd II instancji podziela stanowisko Sądu Okręgowego, iż przy produkcji teledysku do utworu(...)doszło do naruszenia praw osobistych powoda jako artysty wykonawcy. W teledysku tym, jako osobę grającą na trąbce, przedstawiono M. F., bezsporne jednak w sprawie było, że to nie on wykonywał partie trąbki we wskazanym utworze, ale powód. W tej sytuacji zasadne było twierdzenie powoda, iż odbiorca błędnie identyfikował osobę występującą w teledysku z rzeczywistym artystą wykonawcą.

Artyście przysługuje prawo wskazywania go jako wykonawcy, z wyłączeniem przypadków, gdy pominięcie jest zwyczajowo przyjęte, oraz prawo decydowania o sposobie oznaczenia wykonawcy, np. o zachowaniu anonimowości lub posłużeniu się pseudonimem, czyli prawo do identyfikacji artysty wykonawcy.

Można zgodzić się ze stroną pozwaną, że w odniesieniu do teledysków zwyczajowo przyjęte jest, że w przypadku zespołu muzycznego poprzestaje się na podaniu nazwy samego zespołu, nie wymienia się zaś z imienia i nazwiska poszczególnych muzyków. W niniejszej sprawie brak było też podstaw do twierdzenia, że poprzez wyprodukowanie teledysku doszło do naruszenia prawa powoda do integralności artystycznego wykonania, bowiem wykonana przez powoda partia trąbki została wykorzystana w teledysku bez jakichkolwiek zmian. Tym niemniej w ocenie Sądu Apelacyjnego przy produkcji teledysku do piosenki (...) doszło do naruszenia uprawnień osobistych powoda jako artysty wykonawcy.

Art. 86 ust. 1 pkt 1 PrAut wylicza jedynie przykładowo uprawnienia osobiste artystów wykonawców. W piśmiennictwie wskazuje się, że do uprawnień osobistych artysty wykonawcy należy również zaliczyć prawo do rzetelnego wykorzystania wykonania (analogicznie do autorskiego prawa osobistego określonego w art. 16 pkt 3 PrAut). W ocenie Sądu II instancji pozwany wykorzystując wykonanie powoda w teledysku, w którym inna osoba imituje grę, w sposób nierzetelny wykorzystał wykonanie strony powodowej i tym samym dopuścił się naruszenia jej uprawnień osobistych. Podkreślić również należało, że sytuacja ta dotknęła jedynie powoda i nastąpiła bez jego zgody.

Pozwany dopuścił się naruszenia praw powoda (zarówno osobistych jak i majątkowych) jako artysty wykonawcy w sposób zawiniony.

W zaistniałej sytuacji Sąd Okręgowy zasadnie uznał, że powodowi przysługiwało co do zasady prawo do zadośćuczynienia na podstawie art. 78 ust. 1 w zw. z art. 92 PrAut. Przepis art. 78 ust. 1 PrAut stanowi, że twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 13 września 2012 r., I ACa 1283/11

Standard: 19221 (pełna treść orzeczenia)

Prawo do nienaruszalności wykonania jak i inne prawa osobiste artysty wykonawcy, chroni więź artysty z wykonaniem. Tak rozumiana funkcja prawa do integralności wykonania rozstrzyga o tym, że oceny naruszenia tego prawa są zależne od ustalenia ingerencji w więź artysty z wykonaniem. Zatem jedynie usunięcie lub naruszenie więzi między wykonaniem a cechami indywidualizującymi artystę wykonawcę w tym konkretnym wykonaniu można kwalifikować jako nieuprawnione wkroczenie w prawo do nienaruszalności wykonania.

Odnosząc powyższe rozważania do ocenianego przypadku nieuzasadnione było przyjęcie, że nadanie w tej samej audycji radiowej aktualnego komentarza odnoszącego się do prowadzonej wówczas kampanii wyborczej i fragmentów ścieżki dźwiękowej filmu zawierającej wykonanie roli przez Romana W., a tym samym i warstwa głosowa wykonania roli (…) była nadawana wyłącznie we fragmentach, stanowiło naruszenie prawa do integralności wykonania. Nie zostały bowiem wprowadzone jakiekolwiek zmiany w wykonaniu roli przez artystę, nie dokonano żadnych zniekształceń warstwy głosowej wykonania roli (…), która stanowiła cechę indywidualizującą Romana W. w tym znakomitym wykonaniu. Nie została więc naruszona więź artysty z wykonaniem roli. Wykorzystanie w audycji radiowej komentującej aktualne wydarzenia polityczne fragmentów ścieżki dźwiękowej filmu zawierającej warstwy głosowe wykonania ról nie powoduje automatycznie, jak przyjął Sąd I instancji, naruszenia prawa do integralności artystycznego wykonania ról przez aktorów, bez jednoczesnego dokonania zmiany w tych wykonaniach. W rozważanym przypadku takowe zmiany nie zostały wprowadzone.

Skoro nie ma podstaw do ustalenia naruszenia dóbr osobistych Romana W. dotyczącego artystycznego wykonania roli, tym samym nie ma podstaw do uwzględnienia na podstawie art. 78 ust. 1 w związku z art. 86 ust. 1 pkt 1 i art. 92 ustawy roszczenia o usunięcie skutków naruszenia i o zapłatę kwoty 30.000 zł na wskazany przez powódkę cel społeczny (pkt 1 i 3 zaskarżonego wyroku).

Wyrok SA w Warszawie z dnia 25 sierpnia 2004 r., VI ACa 27/04

Standard: 19222