Rozkład życia rodzinnego w związku z nadużywaniem alkoholu

Przesłanka w postaci powodowania rozkładu życia rodzinnego – podobnie jak pozostałe przesłanki określone w art. 24 u.w.t.p.a – powinna występować na chwilę orzekania (art. 316 w związku z art. 13 § k.p.c. i art. 26 ust. 2 u.w.t.p.a.), a w związku z tym art. 26 u.w.t.p.a. nie ma zastosowania, jeżeli rozkład życia rodzinnego już nastąpił (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2007 r., V CSK 241/07). Równolegle należy jednak dostrzec, że rozkład życia rodzinnego nie następuje w określonej chwili, lecz stopniowo, niejednokrotnie przez dłuższy czas, a choroba alkoholowa może przyczyniać się do pogłębiania tego stanu rzeczy, chociażby małżonkowie zamieszkiwali de facto osobno (por. postanowienie SN z dnia 20 maja 2022 r., I CSK 2827/22).

Choroba alkoholowa może aktualizować przesłanki społeczne dotyczące zarówno pogłębiania rozkładu życia rodzinnego przez dalsze rozluźnienie relacji z dziećmi, jak i demoralizacji małoletnich, z którymi osoba uzależniona od alkoholu z jednej strony ma zapewnioną styczność, z drugiej zaś ciążą na niej wobec nich powinności rodzinne i społeczne, związane chociażby z kształtowaniem właściwych postaw (por. też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2014 r., I  CSK 525/13).

Postanowienie SN z dnia 6 września 2024 r., I CSK 1804/24

Standard: 86150 (pełna treść orzeczenia)

Mechanizm wskazany w art. 26 ust. 1 w zw. z art. 24 u.w.t.p.a. nie ma zastosowania, jeżeli rozkład życia rodzinnego spowodowany przez nadużywanie alkoholu już nastąpił (postanowienie SN z 9 listopada 2007 r., ‎V CSK 241/07). Inaczej mówiąc, dla orzeczenia obowiązkowego leczenia konieczne jest, aby w chwili orzekania istniał stan powodowania rozkładu życia rodzinnego w związku z nadużywaniem alkoholu, a nie już wystąpił skutek w postaci rozkładu życia rodzinnego.

Rozkład życia rodzinnego nie następuje w wyniku jednorazowego zachowania uzależnionego od alkoholu członka rodziny, chyba że są one szczególnie drastyczne. Najczęściej proces ten jest rozciągnięty w czasie.

Rozkład pożycia rodzinnego może wynikać z tego, że osoba uzależniona od alkoholu, która zaniedbuje swoje obowiązki wobec bliskich, często jest wyręczana przez innych krewnych lub współmałżonka, co negatywnie odbija się na relacjach rodzinnych. Często małżonek osoby uzależnionej „bierze na siebie” część zadań, które zaniedbuje uzależniony, a tym samym uczy go, iż jest to stan akceptowalny.

Wyrok SN z dnia 22 sierpnia 2024 r., II CSKP 2389/22

Standard: 88546 (pełna treść orzeczenia)