Interes prawny związku zawodowego w sprawie o ustalenie na podstawie art. 189 k.p.c.

O interesie prawnym w rozumieniu art. 189 k.p.c. można mówić, gdy zachodzi stan niepewności co do istnienia stosunku prawnego lub prawa, a powództwo o ustalenie może prowadzić do usunięcia niejasności i wątpliwości w tym zakresie. W art. 189 k.p.c. chodzi o interes prawny powoda (o jego własny interes), a nie o interes prawny jakichś innych podmiotów, zatem nie można przyjąć, że związki zawodowe posiadają interes prawny w występowaniu z powództwem dotyczącym ogólnych interesów pracowników, a nie tego związku.

Wprawdzie związki zawodowe powołane zostały do reprezentowania oraz obrony praw i interesów pracowników, ale to nie oznacza, że interesy pracowników mogą być utożsamiane z interesem samych związków zawodowych (ich własnym interesem jako osób prawnych czy stron mających zdolność sądową).

Związki zawodowe mają jedynie reprezentować interesy pracowników, co oznacza, że czym innym są te interesy (skoro są one tylko reprezentowane przez związki zawodowe), a czym innym interesy samych związków zawodowych jako odrębnych podmiotów prawnych.

W świetle regulacji art. 189 k.p.c. organizacje związkowe nie są upoważnione do wytaczania powództw w ogólnym interesie pracowników, gdyż interes ten nie jest ich interesem prawnym w pojęciu tego przepisu i musi zostać skonkretyzowany przez wytoczenie powództwa na rzecz konkretnych pracowników, co oznacza, że w istocie przesłanką dopuszczalności powództwa jest interes prawny tych konkretnych pracowników jako stron oznaczonych stosunków pracy.

Na rzecz tej tezy przemawia także to, że z zasadą reprezentowania i obrony przez związki zawodowe praw i interesów pracowników powiązane są regulacje ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, które wychodzą z założenia, że spory między tymi związkami a pracodawcami lub ich organizacjami powstające na tle reprezentowania i obrony ogólnych interesów pracowniczych są likwidowane zasadniczo w trybie pozasądowym, a przepisy procedury cywilnej nie mogą służyć do ich obchodzenia (por. wyrok SN z dnia 22 września 1999 r., I PKN 278/99).

Wyrok SN z dnia 7 czerwca 2017 r., I PK 212/16

Standard: 44166 (pełna treść orzeczenia)

Zbiorowy interes pracowników, do reprezentowania którego powołane są związki zawodowe, nie może być utożsamiany z własnym interesem prawnym związku zawodowego w rozumieniu art. 189 KPC.

Wyrok SN z dnia 22 września 1999 r., I PKN 278/99

Standard: 44194 (pełna treść orzeczenia)