Pojęcie świadczenia nagłego ratującego życie i zdrowie
Zgoda pacjenta na leczenie
Świadczenie udzielone w stanie nagłym dotyczy pacjentów - osób, które potrzebują natychmiastowego udzielenia takiego świadczenia ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia, przy czym zwłoka w udzieleniu pomocy medycznej mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki.
Zatem stan nagły w istocie oznaczać będzie stan niespodziewany, którego nie można przewidzieć (np. pacjenci z udarem mózgu, zawałem serca, poszkodowani w wypadkach drogowych).
Nie są nimi świadczenia, które wprawdzie ratują życie, jednak są stosowane u chorych leczonych przewlekle, wymagających regularnego poddawania się zabiegom medycznym (por. wyroki SN: z dnia 7 czerwca 2019 r., I CSK 262/18, z dnia 15 lutego 2018 r., IV CSK 75/17, z dnia 10 maja 2006 r., III CSK 53/05, z dnia 25 maja 2006 r., II CSK 93/05, z dnia 12 grudnia 2006 r., II CSK 287/06, z dnia 4 stycznia 2007 r., V CSK 396/06 oraz z dnia 8 października 2008 r., V CSK 139/08).
Wyrok SA w Warszawie z dnia 16 kwietnia 2021 r., V ACa 66/21
Standard: 83220 (pełna treść orzeczenia)
Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 13 października 2007 r., III CSK 123/06 oraz z dnia 4 stycznia 2007 r., V CSK 396/06 (nie publ.) świadczeniami zdrowotnymi, o których mowa w art. 7 ustawy o z.o.z oraz art. 30 ustawy o zawodzie lekarza objęte zostały w zasadzie stany nagłe i niespodziewane, których nie można przewidzieć (np. pacjenci z udarem mózgu, zawałem serca, poszkodowani w wypadkach).
Nie wystarczy ustalenie, że określony zabieg jest zabiegiem ratującym zdrowie lub życie, konieczne jest ponadto ustalenie, że pacjent potrzebuje natychmiastowego udzielenia takiego świadczenia lub że jest to przypadek niecierpiący zwłoki.
W przepisach tych chodzi zatem o taki stan, w którym odroczenie w czasie pomocy medycznej może skutkować utratą zdrowia albo utratą życia. Jakkolwiek bowiem każde świadczenie medyczne jest udzielane w sytuacji zagrożenia zdrowia ludzkiego, to jednak ustawodawca wyraźnie odróżnił świadczenia medyczne udzielane w normalnych warunkach, gdy udzielenie pomocy nie wymaga natychmiastowego działania i może być odłożone w czasie, od sytuacji, gdy pomoc ta musi być udzielona natychmiast, bowiem jej odroczenie w czasie może skutkować utratą zdrowia lub życia.
Choć więc każde świadczenie medyczne jest udzielane w sytuacji zagrożenia zdrowia to nie każde jest świadczeniem udzielanym w sytuacji wymagającej natychmiastowej pomocy medycznej, której odroczenie w czasie może skutkować utratę zdrowia lub życia.
Nie można zatem podzielić stanowiska Sądu drugiej instancji, że ze względu na specyfikę pomocy udzielanej przez powodową Poradnię, która świadczyła pomoc chirurgiczną dla dzieci i młodzieży, każdy przypadek tej pomocy był udzielany w warunkach określonych w art. 7 ustawy o z.o.z. oraz w art. 30 ustawy o zawodzie lekarza. Jest to konstatacja dowolna, nie mająca uzasadnienia ani we wskazanej wyżej wykładni pojęcia stanów nagłych ani tym bardziej w ustalonym stanie faktycznym, z którego wynika, że do stanów nagłych strona powodowa zaliczyła także między innymi usuwanie lub zmianę opatrunków gipsowych, usuwanie szwów, leczenie zwichnięć, co oczywiście nie może być uznane za udzielenie świadczenia w przypadkach nagłych zagrożenia życia lub zdrowia, w rozumieniu powyższych przepisów.
Wyrok SN z dnia 8 października 2008 r., V CSK 139/08
Standard: 19086 (pełna treść orzeczenia)
Przy wykładni art. 7 ustawy z.o.z. i art. 30 ustawy o zawodzie lekarza pomocna może być definicja tzw. stanu nagłego zawarta w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2001 r. – Państwowe Ratownictwo Medyczne (Dz.U. Nr 113, poz. 1207 ze zm.), stanowiącym, że przez taki stan rozumie się stan, w którym odroczenie w czasie pomocy medycznej może skutkować utratą zdrowia, albo utratą życia. Jakkolwiek niewątpliwie każde świadczenie medyczne jest udzielane w sytuacji zagrożenia zdrowia ludzkiego, to jednak ustawodawca wyraźnie odróżnia świadczenia medyczne udzielane w normalnych warunkach, gdy udzielenie pomocy nie wymaga natychmiastowego działania i może być odłożone w czasie od sytuacji, gdy pomoc ta musi być udzielona natychmiast, bowiem jej odroczenie w czasie może skutkować utratą zdrowia (lub życia).
Choć więc każde świadczenie medyczne jest udzielane w sytuacji zagrożenia zdrowia, to nie każde jest świadczeniem udzielanym w sytuacji wymagającej natychmiastowej pomocy medycznej, której odroczenie w czasie może spowodować utratę zdrowia lub życia.
Dlatego błędna jest wykładnia art. 7 ustawy z.o.z dokonana przez Sąd Apelacyjny, który z faktu, iż każde świadczenie medyczne jest udzielane w sytuacji zagrożenia zdrowia ludzkiego i powinno być objęte umową o świadczenie usług zdrowotnych, wyprowadził błędny logicznie i sprzeczny z brzmieniem art. 7 ustawy z.o.z. wniosek, że przepis ten obejmuje tylko stany zagrożenia życia ludzkiego, a nie zagrożenia zdrowia.
Niewątpliwie ustawowy, bezwzględny wymóg natychmiastowego udzielenia świadczenia zdrowotnego obejmuje zarówno sytuacje, gdy nieudzielanie natychmiastowe takiego świadczenia może skutkować utratą życia, jak i sytuacje, gdy nieudzielanie natychmiastowe świadczenia medycznego może skutkować utratą zdrowia.
Nie ma zatem żadnych podstaw do przyjęcia, że kasa chorych (NFZ) ma obowiązek pokryć ponadlimitowe świadczenia medyczne udzielone tylko w nagłych wypadkach zagrożenia utratą życia, a nie ma takiego obowiązku, co do świadczeń udzielonych w nagłych wypadkach zagrożenia utratą zdrowia.
Wyrok SN z dnia 13 października 2006 r., III CSK 123/06
Standard: 19087 (pełna treść orzeczenia)