Publikowanie wizerunku za zgodą z ukrytym celem reklamowym

Prawo do wizerunku jest dobrem osobistym człowieka. Zgodnie z art. 81 ust. 1 I ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Zezwolenie, jak podnosi się w literaturze przedmiotu (J. Barta, R. Markiewicz: Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1995 r., str. 387) - dotyczy nie samego "abstrakcyjnego" rozpowszechniania wizerunku, lecz odnosi się do znanych udzielającemu zgody konkretnych warunków rozpowszechniania wizerunku; chodzi tu więc nie tylko o osobę rozpowszechniającą, lecz też o czas i miejsce publikacji, towarzyszący komentarz, zestawienie z innymi wizerunkami itp.

Powodowie zostali powiadomieni, w jakim piśmie ich zdjęcie zostanie opublikowane, ale nie zostali powiadomieni o celu i rzeczywistym charakterze publikacji. Ich twierdzenie, że powiedziano im, że będzie to artykuł o emerytach, o ludziach starszych, jest przekonujące i należy dać temu wiarę. Artykuł o ubezpieczeniach nie jest artykułem ani o emerytach, ani o ludziach starszych. Zdjęcie powodów umieszczono obok nazw i znaków firmowych pięciu towarzystw ubezpieczeniowych, a artykuły na odwrocie wyraźnie zachęcają do zawarcia umów ubezpieczenia ze wskazanymi firmami. Fotografia powodów jest zdjęciem dwojga miłych starszych ludzi; jest to zdjęcie pogodne nasuwające dobre myśli - takie zdjęcie jest zachęta po pierwsze - do przeczytania nazw towarzystw umieszczanych obok zdjęcia i po drugie - do zapoznania się z treścią ofert towarzystw. Nie sposób więc nie przyjąć, iż zdjęcie powodów zostało użyte w celach reklamowych.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 stycznia 1997 r., I CKN 52196 (OSNC z 1997 r, z. 6-7, poz. 78) reklamą jest rozpowszechnianie wiadomości o usługach i towarach w celu wpływania na kształtowanie się popytu. Skoro istotnym celem reklamy jest zamiar wywołania określonej reakcji potencjalnych klientów to nie może być wątpliwości, Iż cała strona pisma, o które chodzi, jej układ graficzny, kompozycja ze stanowiącym integralną część tej kompozycji zdjęciem powodów stanowiąc słowno-graficzną wypowiedź dotyczy towaru - takiego jaki oferują firmy ubezpieczeniowe, czyli ubezpieczeń. Wykorzystane przeto w celu wyżej wskazanym zdjęcie powodów było wykorzystaniem go dla reklamy.

Bezprawność działania zgodnie z powołanym wyżej art. 81 ust. 1 Prawa autorskiego wyłącza zgoda uprawnionego. Istnienia zgody uprawnionego ani jej zakresu nie domniemywa się.

Pozwany ma obowiązek wykazać, że uzyskał zgodę uprawnionego na rozpowszechnianie jego wizerunku w oznaczonych warunkach. W sprawie niniejszej pozwani nie udowodnili, że uzyskali zgodę powodów na użycie ich zdjęcia dla reklamy pakietu ubezpieczeń - proponowanych przez oznaczone firmy ubezpieczeniowe. Rzeczywisty sposób wykorzystania zdjęcia jest odmienny od wykorzystania go jako obiecana przez Hannę S. ilustracja artykułu o emerytach, o problemach ludzi starszych.

Zgoda na samą publikację zdjęcia nie była wystarczająca. Ponieważ nie wykazano, ze istniała zgoda na wykorzystanie zdjęcia dla celów reklamowych, uzasadniało to udzielenie powodom ochrony na podstawie art. 78 ust. 1 w związku z art. B3 ustawy o prawie autorskich i prawach pokrewnych przez nakazanie pozwanym złożenia oświadczenia zawierającego przeprosiny.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2000 r., I ACa 1455/99

Standard: 19049