Utrata mocy zapisu na sąd polubowny z dniem ogłoszenia upadłości; odstąpienie przez syndyka od zapisu (art. 147a p.u.)

Art. 147a pr. upadł. został wprowadzony ustawą ‎z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (jedn. tekst: Dz. U. z 2022 r., poz. 2309) w reakcji na krytykę art. 142 i 147 pr. upadł. w pierwotnym brzmieniu, które przewidywały utratę mocy zapisu na sąd polubowny wraz z ogłoszeniem upadłości strony (por. druk sejmowy VII kadencji nr 2824, pkt III). Założeniem tej regulacji nie było zatem przekonanie, że ubóstwo strony zapisu nie może być przyczyną jego niewykonalności w rozumieniu art. 1165 § 2 k.p.c., lecz odejście od dotychczasowego rygorystycznego rozwiązania przez zasadnicze związanie syndyka zapisem dokonanym przez upadłego przy jednoczesnym umożliwieniu syndykowi odstąpienia od zapisu pod kontrolą sędziego-komisarza.

Analizowany przepis ma otwiera syndykowi możliwość doprowadzenia do utraty mocy zapisu nie tylko w razie ubóstwa masy upadłości, lecz także z powodu innych okoliczności, które mogą sprawiać, iż dochodzenie roszczenia przed sądem polubownym będzie utrudniać likwidację masy upadłości. Umożliwia ono ponadto unicestwienie skutków zapisu poza toczącym się postępowaniem sądowym, podczas gdy powołanie się na niewykonalność zapisu wchodzi w rachubę dopiero wtedy, gdy zapis ten stanie się podstawą odpowiedniego zarzutu procesowego, podnoszonego w toku postępowania.

Rozważane rozwiązanie lokuje się zatem na styku upadłości i postępowania arbitrażowego, ma szczególny charakter i nie może stanowić podstawy do wnioskowania a contrario.

Postanowienie SN z dnia 19 stycznia 2024 r., II CSKP 897/22

Standard: 79582 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 142 i 147 Pr.u.n., zapis na Sąd polubowny dokonany przez upadłego traci moc z dniem ogłoszenia upadłości, a toczące się już postępowania ulegają umorzeniu. Dotyczy to zarówno ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, jak i ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego. U podstaw tej regulacji legła ocena, że realizacja celów postępowania upadłościowego wymaga, aby spór, którego stroną jest upadły, został rozstrzygnięty ściśle z literą prawa materialnego przy uwzględnieniu wszelkich uwarunkowań prawa procesowego cywilnego.

Utrata mocy przez zapis na Sąd polubowny oznacza, że w razie wytoczenia powództwa przed sądem powszechnym po ogłoszeniu upadłości pozwany nie może skutecznie podnieść zarzutu zapisu na sąd polubowny. W konsekwencji, nie wchodzi w grę odrzucenie pozwu na podstawie art. 1165 § 1 k.p.c.

Postanowienie SN z dnia 25 marca 2009 r., V CSK 390/08

Standard: 19024 (pełna treść orzeczenia)