Bezskuteczność ze względu szczególny stosunek upadłego z drugą stroną czynności (art. 128 p.u.)

Jeżeli bezskuteczność czynności prawnej dokonanej przez dłużnika powstała z mocy prawa (art. 128 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2016 r.) i wywiera skutek przed ogłoszeniem jego upadłości, to żądanie syndyka masy upadłości dłużnika zwrotu świadczenia wydanego drugiej stronie w wykonaniu umowy bezskutecznej względem masy upadłości, jeżeli ogłoszono upadłość obu kontrahentów, powinno nastąpić w trybie wyłączenia z masy upadłości, o ile przedmiot świadczenia jest wyodrębniony w masie upadłości, co w przypadku środków pieniężnych oznacza wymaganie wyodrębnienia w masie upadłości na osobnym rachunku bankowym. W przeciwnym razie właściwą drogą dochodzenia tej wierzytelności jest tryb zgłoszenia wierzytelności.

Uchwała SN z dnia 20 października 2022 r., III CZP 104/22

Standard: 73906 (pełna treść orzeczenia)

Celem art. 128 i 134 p.u.n. jest ochrona przyszłej masy upadłości przed jej uszczupleniem oraz ochrona wszystkich wierzycieli przed wybiórczym i dowolnym spełnieniem zobowiązań przez dłużnika i zaspokojeniem tylko niektórych, określonych wierzycieli kosztem pozostałych (porównaj między innymi wskazany wyżej wyrok Sądu Najwyższego z 16 kwietnia 2010 r., IV CSK 424/09).

Przepisy art. 128 p.u.n. przewidują z mocy prawa bezskuteczność wobec masy tych czynności przyszłego upadłego, które ze względu na jego szczególny stosunek z drugą stroną czynności wywołują podejrzenie, że zostały dokonane w celu uszczuplenia przyszłej masy i tym samym pokrzywdzenia wierzycieli.

Bezskuteczność wobec masy upadłości zaspokojenia uzyskanego przez osobę trzecią przed ogłoszeniem upadłości, nie oznacza, iż osoba ta traci swoją wierzytelność jaką miała wobec przyszłego upadłego. Bezskuteczność czynności zapłaty występuje jedynie wobec masy upadłości i nie unicestwia samej czynności prawnej ani wierzytelności. Osoba trzecia ma nadal tę wierzytelność, gdyż czynność była jedynie bezskuteczna wobec masy, a nie nieważna. Wierzytelność ta jednak podlega zaspokojeniu tylko poprzez zgłoszenie jej w postępowaniu upadłościowym i jest zaspokajana w ramach planu podziału zgodnie z przysługującym jej pierwszeństwem.

Wyrok SN z dnia 23 marca 2017 r., V CSK 362/16

Standard: 13035 (pełna treść orzeczenia)