Odpowiedzialność komitenta za szkodę poniesioną przez komisanta w związku z wykonaniem umowy komisu

Przepisy kodeksu cywilnego dotyczące umowy komisu nie regulują odrębnie kwestii odpowiedzialności komitenta za szkodę poniesioną przez komisanta w związku z wykonaniem takiej umowy.

W doktrynie przeważa stanowisko, że lukę tę można uzupełnić przez odpowiednie (per analogiam) stosowanie przepisów dotyczących umowy zlecenia, w szczególności - art. 742 k.c.

Zgodnie z powołanym przepisem, na dającym zlecenie ciąży m.in. obowiązek zwolnienia przyjmującego zlecenie od zobowiązań zaciągniętych w związku z należytym wykonywaniem zlecenia. Za możliwością wystąpienia przez komisanta wobec komitenta z roszczeniem regresowym na podstawie art. 742 k.c., w razie szkody poniesionej wskutek powierzenia do sprzedaży rzeczy z wadami, opowiedział się w analogicznym stanie faktycznym także Sąd Najwyższy, w wyroku z 29 czerwca 2005 r. V CK 847/04).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy, Sąd Okręgowy przyjął, iż analogiczny obowiązek obciąża komitenta wobec komisanta. Także komitent ma więc ustawowy obowiązek zwolnienia komisanta z zobowiązań pozostających w związku z należytym wykonywaniem przez niego umowy komisu. Sąd Okręgowy nie ma przy tym najmniejszych wątpliwości, że obowiązek ten dotyczy m.in. roszczeń osoby trzeciej wynikających z umowy sprzedaży zawartej przez komisanta.

Za przyjęciem takiego poglądu przemawia dodatkowo specyfika umowy" komisu", należącej do umów o świadczenie usług i będącej kwalifikowaną postacią pośrednictwa. Wprawdzie w ramach tego stosunku komisant dokonuje sprzedaży w imieniu własnym, ale zawsze na rachunek komitenta (art. 765-766 k.c.), któremu zobowiązany jest przekazać wszystko co uzyskał wykonując zlecenie. W konsekwencji, zbycie rzeczy poprzez wykonanie umowy komisu prowadzi do tego, że także skutki sprzedaży obciążają komitenta. Komisant za swoje pośrednictwo otrzymuje wyłącznie umówioną prowizję.

Zwolnienie z zobowiązania, o którym mowa w art. 742 k.c., może nastąpić bądź przez spełnienie świadczenia bezpośrednio na rzecz wierzyciela, bądź poprzez przejęcie długu. Pozwana nie wykonała tego obowiązku w żadnej z ww. form. Jest to samodzielna i wystarczająca podstawa faktyczna uzasadniająca roszczenie regresowe powoda. Należy zatem przyjąć, że odpowiada ona na podstawie art. 471 w zw. z art. 742 k.c. za szkodę, jaką poniósł komisant na skutek niewykonania przez komitenta obowiązku zwolnienia komisanta z zobowiązania nałożonego nań prawomocnym wyrokiem wydanym w sprawie I C 1598/08 Sądu Rejonowego w Białymstoku.

Nie ulega wątpliwości że pozwana nie może skutecznie powołać się na okoliczności wyłączające jej winę w tym zakresie (art. 471 k.c.), jest bowiem oczywiste, że odmowa zwolnienia powoda z zobowiązania względem nabywcy samochodu była wynikiem jej świadomej decyzji.

Wyrok SO w Białymstoku z dnia 8 października 2010 r., II Ca 602/10

Standard: 18906