Przedawnienie roszczenia z tytułu prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia
Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia; negotiorum gestio (art. 752 k.c.) Przedawnienie roszczeń na tle szczegółowych umów
W ocenie Sądu Apelacyjnego roszczenie z tytułu prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia, a więc roszczenie zastępującego wobec zastępowanego z tytułu zwrotu uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami, które zastępujący poniósł przy prowadzeniu sprawy, nie jest świadczeniem okresowym.
Dłużnik bowiem (czyli zastępowany), nie jest zobowiązany do spełnienia na rzecz zastępującego wielu świadczeń jednorazowych, w regularnych okresach czasu, lecz jest zobowiązany do spełnienia jednego świadczenie, którego wysokość wynika z poniesionych przez zastępującego wszystkich wydatków i nakładów, w okresie w którym ten zastępował dłużnika. Oczywiście długość okresu wpływa na wysokość roszczenia, w szczególności gdy składają się na niego wydatki świadczone przez zastępowanego wielokrotnie. Fakt ponoszenia przez zastępującego takich wydatków nie powoduje jednak, że jego roszczenie wobec zastępowanego, staje się roszczeniem o świadczenia okresowe.
Zatem roszczenia jakie mogą wzajemnie kierować względem siebie zastępowany i zastępujący, prowadzący jego sprawy bez zlecenia ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat [po nowelizacji - 6 lat], zgodnie z przepisem art. 118 kodeksu cywilnego, liczonym od daty, w której roszczenie to stało się wymagalne. Termin wymagalności poszczególnych roszczeń powoda składających się na jedną całość może być różny, w związku z art. 120 k.c. w zw. z art. 455 k.c., co może prowadzić do uznania przedawnienia części roszczenia zastępującego.
Wyrok SA w Lublinie z dnia 29 czerwca 2017 r., I ACa 593/16
Standard: 18903 (pełna treść orzeczenia)
Roszczenie zastępowanego o wydanie korzyści (art. 753 § 2 zd. 1 k.c.) jest roszczeniem majątkowym i jako takie - w braku zastrzeżenia wyjątku w tym zakresie - podlega przedawnieniu (art. 117 § 1 k.c.). Można by rozważać problem, czy termin przedawnienia należy ustalać dla tego roszczenia autonomicznie, tj. jako roszczenia z tytułu prowadzenia cudzej sprawy bez zlecenia, czy też przez odwołanie do natury stosunku prawnego substytuowanego przez to prowadzenie, czyli jak przy roszczeniu wynikającym z takiego stosunku.
W okolicznościach sprawy zajęcie stanowiska w tej kwestii nie jest jednak konieczne. Chodzi bowiem o zarząd nieruchomością, który - gdyby miał umowną podstawę (por. 185 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 518 z późn. zm.) - podlegałby odpowiednio stosowanym (art. 750 k.c.) przepisom o zleceniu, które dla roszczenia o wydanie korzyści uzyskanych przy wykonaniu zlecenia (art. 740 zd. 2 k.c.) nie przewidują szczególnego terminu przedawnienia. Odwołać się więc należy do art. 118 k.c. i - w braku związku roszczenia z prowadzeniem działalności gospodarczej - uznać, że podlega ono dziesięcioletniemu [aktualnie sześcioletniemu] terminowi przedawnienia.
Biorąc pod uwagę uwarunkowania prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia, w tym - jak w niniejszej sprawie - w postaci polegającej na sprawowania zarządu cudzą nieruchomością, trzeba wskazać, że początek biegu przedawnienia pozostaje - z zastrzeżeniem przepisów szczególnych (art. 442[1] § 1 zd. 1 i § 3 k.c.) - niezależny od świadomości uprawnionego co do przysługującego mu roszczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2008 r., V CSK 367/07, nie publ.).
W związku z tym dla rozpoczęcia biegu przedawnienia bez znaczenia jest to, że - do chwili ustanowienia powódki kuratorem spadku - nikt uprawniony zapewne nie wiedział o dochodzonym roszczeniu.
Roszczenie o wydanie korzyści uzyskiwanych przez pozwaną w związku z zarządem nieruchomością przedawniało się w odniesieniu do każdej z tych korzyści po upływie dziesięciu lat [po nowelizacji - sześciu lat] art. 118 k.c.), licząc od chwili następującej niezwłocznie po ich uzyskiwaniu.
Wyrok SN z dnia 30 stycznia 2015 r., III CSK 164/14
Standard: 18902 (pełna treść orzeczenia)