Pojęcie "zagrożenia zdrowia lub życia"

Bezpośredniość zagrożenia nie musi polegać na momentalnym, w danej, skonkretyzowanej chwili, dokonanym zamachu na życie lub zdrowie. Hospitalizacja psychiatryczna wbrew woli pacjenta jest dopuszczalna kiedy jego dotychczasowe zachowanie uzasadnia prognozę, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób (por. postanowienie SN z 13 lipca 2022 r., II CSKP 1383/22)

Postanowienie SN z dnia 11 kwietnia 2024 r., II CSKP 159/24

Standard: 88537 (pełna treść orzeczenia)

Art. 23 ust. 1 u.o.z.p. ma na względzie wynikłe z choroby działania osoby chorej skierowane przeciwko sobie, a nie zachowania, które uzasadniały być może jedynie udzielenie doraźnej pomocy, jakkolwiek z wykorzystaniem środków dozwolonej przemocy, przewidzianych w art. 18 w zw. z art. 21 ust. 3 u.o.z.p., skoro – jak wynika z ustaleń, pogorszenie stanu uczestnika nastąpiło po zaprzestaniu pobierania leków ordynowanych mu wcześniej w lecznictwie otwartym.

Skarżący słusznie akcentuje, że zaakceptowane przez Sąd odwoławczy ustalenia Sądu pierwszej instancji skupiały się na zachowaniach uczestnika ukierunkowanych na inne osoby, wynikających jednak z odczuwanego przez niego niepokoju i obaw o swoje zdrowie i o bezpieczeństwo bliskich. Ocena prawna tych ustaleń dokonana przez Sąd Apelacyjny oparta była natomiast na ogólnym wniosku, że narastające wzburzenie i agresja uczestnika, skierowana przeciwko ratownikom, policjantom i personelowi medycznemu, z uwagi na to, że wiązała się ze sprzeciwem przeciwko poddaniu się leczeniu mogła doprowadzić do zagrożenia życia pacjenta, wynikłego z pogorszenia się jego stanu zdrowia i w ten sposób - nie zaś przez działania wprost skierowane przeciwko sobie – zagrażała jego życiu bądź zdrowiu, wypełniając zarazem przesłanki do zastosowania art. 23 ust. 1 u.o.z.p. 

Przeprowadzenie prawidłowej subsumpcji wymaga skonkretyzowanych ustaleń faktycznych, pozwalających na przeprowadzenie pełnej oceny stanu uczestnika w chwili jego przyjęcia, nie może natomiast opierać się na uogólnieniach i wywiedzionych z nich niejednoznacznych domniemaniach ‎o wystąpieniu zagrożenia jego życia. Hospitalizacja psychiatryczna dokonana wbrew woli pacjenta stanowi pozbawienie go wolności, a więc prawa chronionego przez art. 31 i art. 41 Konstytucji RP oraz art. 5 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Przyjęcie, że zachodziły podstawy do zastosowania ustawowego zezwolenia na naruszenie tego prawa dla dobra pacjenta wymaga bezwzględnie ścisłej wykładani i stosowania przepisów ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (zob. postanowienie SN ‎z 12 października 2018 r., V CSK 166/18).

Postanowienie SN z dnia 13 lipca 2022 r., II CSKP 1383/22

Standard: 88540 (pełna treść orzeczenia)