Prawo do dodatkowego urlopu osoby niepełnosprawnej

W świetle art. 152 KP jedyną przesłanką prawa do urlopu wypoczynkowego jest pozostawanie w stosunku pracy (§ 1). Prawo to jest bezwzględnie obowiązujące, nie podlega aktom dyspozycyjnym stron stosunku pracy. Pracownik nie może się zrzec tego prawa (§ 2). Z kolei art. 19 powołanej ustawy z 27.8.1997 r., nie naruszając w niczym zasad określających prawo do urlopu wypoczynkowego, określa jedynie przesłanki prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego.

Przesłanką prawa do dodatkowego urlopu jest zaliczenie pracownika do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności i przepracowanie jednego roku po dniu zaliczenia do jednego ze stopni niepełnosprawności (art. 19 ust. 1). Tak ukształtowane z mocy prawa - prawo do urlopu dodatkowego - nie obejmuje jedynie osób, które z innego tytułu mają już uprawnienie do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub prawo do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów (art. 19 ust. 2). Ani Kodeks pracy ani powołane przepisy ustawy z 27.8.1997 r. nie uzależniają prawa do urlopu wypoczynkowego od wniosku osoby do urlopu uprawnionej. Takiego uzależnienia (negatywnej przesłanki) nie sposób wyprowadzić z przepisów aktu wykonawczego (art. 298[1] KP) określającego zasób prowadzonej przez pracodawców dokumentacji w sprawach ze stosunku pracy, w szczególności, że osoba ubiegająca się o zatrudnienie może przedłożyć dokumenty stanowiące podstawę do korzystania ze szczególnych uprawnień w zakresie stosunku pracy.

Oznacza to - ze względu na przedmiot i cel tejże regulacji - że pracodawca powinien "prowadzić" także taką dokumentację, którą przedłoży pracownik. Wszak chodzi o udokumentowanie wobec pracodawcy szczególnego uprawnienia w zakresie stosunku pracy. Nieuzyskanie przez pracodawcę wiadomości o przysługującym pracownikowi z mocy prawa prawie do dodatkowego urlopu wypoczynkowego może - w konkretnych okolicznościach - oznaczać tylko tyle, że pracodawcy nie można zarzucić zawinionego niewykonywania zobowiązania do udzielenia urlopu zgodnie z przepisami prawa pracy (por. w szczególności art. 161 KP).

Brak winy pracodawcy nie unicestwia samego prawa do urlopu wypoczynkowego, może jednak - razem z innymi okolicznościami - mieć znaczenie przy rozpatrywaniu roszczenia o ekwiwalent pieniężny przysługujący "w razie niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części" (art. 171 § 1 KP). Roszczenia te podlegają ocenie według przepisów o przedawnieniu roszczeń (por. w szczególności art. 291 § 1 KP). Nie można też - co do zasady - wykluczyć potrzeby oceny przyczyn niewykorzystania urlopu w świetle klauzuli generalnej określonej w art. 8 KP.

Wyrok SN z dnia 29 czerwca 2005 r., II PK 339/04

Standard: 18844 (pełna treść orzeczenia)