Zasady obliczania terminów w prawie pracy

Z art. 300 k.p. wynika, że w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. 

W judykaturze utrwalony jest pogląd, że sposób liczenia terminów określonych w przepisach Kodeksu cywilnego nie ma zastosowania do okresów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 1991 r., I PZP 16/91; wyrok SN z dnia z dnia 19 grudnia 1996 r., I PKN 47/96; wyrok SN z dnia 17 listopada 2004 r., II PK 64/04; postanowienie SN z dnia 11 grudnia 2009 r., II PK 223/09). 

W uzasadnieniach tych orzeczeń podniesiono, między innymi, że w prawie pracy ustanowione są odrębne od cywilnych reguły liczenia terminów (okresów), zwłaszcza w związku z wprowadzeniem ustawowych okresów i terminów wypowiedzenia umów, w celu doprowadzenia do takiego stanu, by dzień, w którym zwyczajowo zatrudnia się pracowników, nie nakładał się (nie pokrywał się) na dzień, w którym rozwiązuje się stosunek pracy, a jedynie dzień ten bezpośrednio poprzedzał. Prawidłowość tą należy mieć na względzie także wtedy, gdy nie dochodzi do rozwiązania stosunku pracy, a jedynie powstaje potrzeba ustalenia upływu okresu pracy o znanej długości. 

Zasady obliczania okresu pracy warunkującego nabycie uprawnień pracowniczych są zatem zawarte w postanowieniach prawa pracy i odbiegają od reguł prawa cywilnego. Uznając zaś, że kwestia ta jest uregulowana w prawie pracy - jakkolwiek nie wprost - nie ma podstaw, by sięgać do Kodeksu cywilnego, gdyż w myśl art. 300 k.p. stosujemy go do stosunków pracy tylko w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy. Zwrócono uwagę również na to, że szczególne właściwości i potrzeby odrębnego regulowania stosunków pracy skłaniają ustawodawcę do swoistego, innego niż w prawie cywilnym, regulowania zasad obliczania stażu pracy warunkującego nabycie uprawnień do świadczeń pracowniczych, 

Oznacza to, iż zwrotowi odnoszącemu do okresu zatrudnienia należy nadawać sens nawiązujący do bezpośredniego, potocznego czy naturalnego pojmowania wyrażenia tygodnia. miesiąca, roku, czy też ich wielokrotności, co oznacza, że termin oznaczony w tygodniach upływa w przeddzień dnia odpowiadającego nazwie dnia początkowego.

Z poglądów tych, które Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni akceptuje, wynika, że przytoczone zasady należy stosować w każdym przypadku, w którym powstaje potrzeba ustalenia upływu okresu określonego prawem pracy o znanej długości, a więc także do liczenia okresów, na jakie udzielane są urlopy macierzyńskie. Aktualnie znalazło to potwierdzenie w art. 183[1] § 1 k.p. (dodanym ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa; Dz. U. Nr 221, poz. 1615), który stanowi, że przy udzielaniu urlopu macierzyńskiego i urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego tydzień urlopu odpowiada 7 dniom kalendarzowym. Oznacza to, że urlopy te są udzielane w dniach (odpowiednia liczba tygodni przemnożona przez 7 dni).

Wyrok SN z dnia 28 listopada 2017 r., III UK 261/16

Standard: 33523 (pełna treść orzeczenia)

Przy ustalaniu zachowania terminu 7 dni z art. 48 § 1 k.p., nie stosuje się przepisów Kodeksu cywilnego określających sposób liczenia terminów (art. 111 k.c. przez odesłanie zawarte w art. 300 k.p.). Regulacja zawarta w art. 48 § 1 k.p. jest bowiem zupełna (ma charakter wyczerpujący). Nie ma przy tym potrzeby odwoływania się do autonomicznego w prawie pracy sposobu ustalania okresów, od których zależy nabywanie uprawnień pracowniczych (por. uchwałę SN z dnia 21 maja 1991 r., I PZP 16/91 oraz wyrok z dnia 19 grudnia 1996 r., I PKN 47/96 i postanowienie z dnia 11 grudnia 2009 r., II PK 223/09). 

Brak podstaw do sięgania po odpowiednie przepisy prawa cywilnego określające sposób liczenia terminów prawa materialnego przy stosowaniu art. 48 § 1 k.p. dotyczy zwłaszcza art. 111 § 2 k.c., zgodnie z którym, jeśli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło. 

Wyrok SN z dnia 16 lutego 2017 r., II PK 368/15

Standard: 33499 (pełna treść orzeczenia)